Dit is een schets uit 1629 van Nieuw-Reemst en de Vossenweg. Hij is gemaakt door Kelffken en Glummer, niet op schaal, wel met het noorden bovenin.
Je ziet het gebied rond Mossel (het kleine huisje) en nieuw-Reemst (het grote huis). Opvallend dat in 1629, 400 jaar geleden, het eikenbos bij Nieuw Reemst al het Oude Hout wordt genoemd. Het ligt er nog net zo. Punten A, B en C worden uitgelegd in de stukken. Punt A is de splitsing van de Vosseweg, punt B en C zijn een laagte en een hoogte.
Ik had een discussie met het Gelders Archief over de tekst boven Reemst, zie het volgende detail:
De schets had in het archief de titel “De omgeving van de Westerberg, t’ Olde Goedt, Mossel en Paelberg”. Maar volgens mij staat er t’ olde holdt. De verwarring is begrijpelijk, want de G en de H lijken nogal op elkaar.
Ik geef direct toe dat ik ook eerst Goedt had gelezen. Logisch toch? Maar goed, daar kun je aan wennen en inmiddels vergis ik me zelden meer. Na een paar e-mails heen en weer was het duidelijk: er staat inderdaad holdt. Inmiddels is de beschrijving in het Gelders Archief aangepast
Waarom is dit schetsje gemaakt?
In 1629 werd een proces gevoerd over een weg die sinds mensenheugenis langs de boerderij Nieuw Reemst (over de akker) naar een gat in de duinenrij liep, maar volgens de nieuwe eigenaresse van de boerderij Ermgard Elisabeth van Dorth, erfgename van Rozendael, ten westen van de Westenberg langs zou moeten lopen. Volgens de gedaagde partij in het proces was dat in hun tijd ook zo en was dit altijd zo geweest. Dat de Hoge Heren en Dames daar dan ineens een ontginning Nieuw Reemst beginnen, is volgens hun dus behoorlijk onhandig, want die ontginning ligt pal op hun weg. Bij het proces wordt een kaartje gemaakt waarop de twee alternatieven zijn ingetekend.
Ermgard stelt dat de Vossenweg om de Westenberg heen loopt. Anderen verklaren dat de Vossenweg bij A naar rechts gaat en tussen de Westenberg en het Oude Hout door loopt, over de nieuwe akker dus. Ermgard wil dat mensen niet over haar akker maar om de Westenberg heen lopen. Maar daar ligt geen grond van haar, dat is van Ginckel! De stippellijn op het caertgen zal de grens zijn, de doorgetrokken lijn de weg. Oh oh oh.
Op het AHN probeer ik de schets zo goed mogelijk te lokaliseren. Onderaan van links naar rechts de Amsterdamse Weg, links onderin de Mechelse kuil. De boerderij Nieuw-Reemst ligt er nog net zo in de eenzaamheid.
Zie je het raatakkerveld ten westen van de Westerberg? Dat zie je dus alleen op het AHN, in het veld zie je niks.
Groeiboek
Ik heb een groeiboek over Nieuw-Reemst met de transcriptie van het proces uit 1629, kaarten, foto’s, wandelroute van 5 km en aanvullende informatie over landschap en geschiedenis. Een groeiboek werk ik regelmatig bij als nieuwe informatie opduikt. Abonnees kunnen het groeiboek downloaden. Anderen kunnen het kopen. Kopers krijgen updates per e-mail toegestuurd.
Ik had die naam van dat bos inderdaad verkeerd van het Gelders Archief in mijn database overgenomen. Er staat ’t olde holdt’, en op de Topografische Atlas van Gelderland 1:25 000 staat daar “Het Oude Hout”. Het is een grovedennenbos ten noordoosten van Nieuw Reemst, waar de resten van de weg naar Pampel in liggen.
Op de kaart staan echter nog veel meer veldnamen (die ik helaas niet allemaal kan lezen).
De weg naar het zuiden echter wel. Het is het “vosseweghsken”. En deze weg kun je met een beetje goede wil nog steeds wandelen tot aan Heelsum (zuidwaarts), en tot aan Mossel (noordwaarts). Maar die noordelijke tak tot Mossel is op slechts enkele kaarten te vinden.
Van de Vosseweg liep een tak over de akker van Nieuw Reemst waarschijnlijk naar Mossel, en
een tak langs de westkant van de akker, mogelijk naar Ginkel.
Geert Nijland
Klopt, dank voor je reactie. Ik kan het meeste van die kaart wel lezen. Jij hebt toch dat blog oa over wegen op de ZW Veluwe en het lopen vd Vosseweg van Heelsum naar Mossel? Dat was mijn inspiratie om deze kaart op te zoeken. Andere woorden op deze tekening zijn oa: Noordt, Oost, Zuijdt, West. Hindeveldt, Mossel, Westerberch, Den wech met sant belopen (oid) ongegraven landt (?, ingegraven land?) Voscheweechsken, Paelberch, en bij B iets als poetensie van bepalinge