Meer over Renkum, Otterlo, Planken Wambuis, Mossel en Reemst lees je in ons boek ‘Over de Vossenweg’. We lopen van Heelsum naar Otterlo en beschrijven wat we tegenkomen: geologie, landschap, bodem, vegetatie, oude wegen, grenspalen, en nog veel meer. Het boekomslag in de rechterkolom leidt naar bol.com. Je kunt het ook bestellen in je eigen boekwinkel.

Dit is een schets uit 1629 van Nieuw-Reemst en de Vossenweg. Hij is gemaakt door Kelffken en Glummer, niet op schaal, wel met het noorden bovenin. Hij is te vinden in het Gelders Archief onder nummer 01124-5123-1631-9. Of door op mijn link te klikken.

5123-1631-9
Reemst, GA 5123-1631-9

Je ziet het gebied rond Mossel (het kleine huisje) en nieuw-Reemst (het grote huis).

Ik had een discussie met het Gelders Archief over de tekst boven Reemst, zie het volgende detail:

mossel reemst

De schets had in het archief de titel “De omgeving van de Westerberg, t’ Olde Goedt, Mossel en Paelberg”. Maar volgens mij staat er t olde holdt. De verwarring is begrijpelijk, want de G en de H lijken nogal op elkaar. Ik geef direct toe dat ik ook eerst Goedt had gelezen. Logisch toch? Maar goed, daar kun je aan wennen en inmiddels vergis ik me zelden meer. Na een paar e-mails heen en weer was het duidelijk: er staat inderdaad Holdt. Inmiddels is de beschrijving in het Gelders Archief  aangepast

Waar gaat deze kaart over? Laat ik eerst eens alle teksten ontcijferen. Ik houd me aanbevolen voor verbeteringen:

  • linksboven staat Hindevellt. Dat is een boerderij bij De Ginckel
  • rondom de kaart staat Noordt, Oost, Zuijdt, West.
  • bij het kleine huisje staat Mossel, bij het grote huis (nieuw-Reemst) staat Westerberch, ’t Olde Holdt, engegraven landt en den wech met sant belopen.
  • bij A splitsen twee wegen zich. Ze heten beiden Voscheweechsken. Deze weg begint in het zuiden bij de Paelberch.
  • Bij B ligt een put pol, ernaast staat pretensie van den bepalinge.

Ik neem aan dat punten A, B en C de aanleidingen waren om de kaart te maken. Punt A is de splitsing van de Vosseweg, punt B en C lijken op putten of pollen. Op het AHN wil ik proberen deze drie punten zo goed mogelijk te lokaliseren. Hier het resultaat:

Onderaan van links naar rechts de Amsterdamse Weg, links onderin de Mechelse kuil. De boerderij Nieuw-Reemst ligt er nog net zo in de eenzaamheid.

AHN Gelderland Ede
bron: AHN, bewerking: Mathilde, 2019

Zie je het raatakkerveld ten westen van de Westerberg? Dat zie je dus alleen op het AHN, in het veld zie je niks.

Sommige dingen zijn onveranderd, zoals het Hindeveltt, Oud-Reemst, ’t Oude Hout en de Westerberg. De Paelberg ligt meer naar het zuiden. De Vosseweg loopt volgens Geert Nijland over de huidige Kruisweg op de grens tussen Reemst en Ginkel, maar ik vermoed dat men dan wel om de mulle Westerberg heen liep. Punt A, de Y-splitsing, stond tot 1972 op de topokaart. Van B ontbreekt elk spoor, op de plek van mijn noordelijke blauwe stip ligt een duidelijke laagte, maar die kan net zo goed uit de Tweede Wereldoorlog stammen. Maar goed, daar ergens.

Zand was een probleem voor Nieuw-Reemst. De wind woei uit het westen. Je ziet op de AHN-uitsnede een grote uitgeblazen vlakte en duinen zoals de Westerberg. Wat je mooi kunt zien is dat het bouwland van de boerderij zwaar verdedigd werd tegen het oprukkende zand. Waarschijnlijk plantte men hier dicht struikgewas waar het zand in bleef hangen. De weg werd blijkbaar niet verdedigd en noemt Kelffken ‘met zand belopen’.

AHN Gelderland Ede
bron: AHN

Deze uitsnede heb ik gemaakt om het oprukkende zand dat tegen het bouwland ligt beter te laten zien. Op dit detail zie je niet de raatakkers, maar wel een paar grafheuvels. Verder twee leemgroeves in de stuwwal, ik denk dat ze daar bouwmateriaal voor de boerderij groeven. Rechts een wal in het Oude Hout, maar ik vermoed dat die jonger is.

Meer lezen bij anderen?

  • Geert Nijland over de Vosseweg tussen Heelsum en Mossel (doorscrollen tot je bij de Vosseweg komt)
  • Dick Veerman over Oud Reemst