Wat is een berg in Nederland?

Is de Matterhorn een berg? En de Tankenberg? Een Duitser lacht om onze bergen, maar alles is relatief. Of taal, zo je wilt. Als wij het woord berg gebruiken voor een bult van 10 meter hoog, mogen we dat toch zelf weten? Zij gebruiken See voor een meertje. Er bestaat een site over het beklimmen van bergtoppen, en er staan zowaar ook een paar Nederlandse bergen in. Met hoogteverschil, hellingpercentages en de beste manier om hem te beklimmen. Een grappenmaker moet die hebben toegevoegd.

Ik lees over een manier om de bergen van de Rocky Mountains te bestuderen. Een van de  criteria is dat hoogteverschillen van minder dan 500 meter niet worden meegenomen. Te klein, teveel werk, dan blijf je bezig. Nou, dan zijn er in Nederland dus geen bergen. Toch bestaat er een leuk boek over bergwandelingen in Nederland.

Ik heb ook al eens een kaart gemaakt met de hoogste toppen per provincie: dat zijn twee bergen met steen in de ondergrond, zes stuwwallen, twee duinen, viel vuilstorthopen en een viaduct. Haha, ik vind dat humor.

Of een bult een berg is, hangt af van het landschap eromheen. In ons vlakke land mag je een heuvel die 20 meter uitsteekt boven het vlakke omringende land, best een berg noemen, vind ik, want een objectieve maat is er toch niet. Twee begrippen gebruik ik hierbij: dominantie en prominentie.

De dominantie van een bult betekent hoe ver weg de dichtstbijzijnde hogere bult is. Te midden van andere bultjes valt jouw bultje van 20 meter niet op, maar in zijn eentje in een polder is het indrukwekkend. Een bult van 20 meter waarbij de dichtstbijzijnde hogere bult 10 km verderop ligt, verdient de respectvolle titel van ‘berg’.

De prominentie van een bult betekent hoe diep je minimaal moet afdalen van een bult om die hogere bult te bereiken. Dus hoeveel jouw bult uitsteekt boven de omgeving. In Limburg kun je best op een bult staan van 200 meter hoogte, maar toch is dat geen berg te noemen omdat de bult maar 5 meter boven de omgeving uitsteekt en dan klim je al weer verder omhoog. Terwijl je van de Zijpenberg bij Rheden 100 meter moet afdalen naar de pas bij Velp, en dan kun je aan de andere kant geleidelijk omhoog klimmen tot aan Limburg. De Tafelberg bij Rheden is dus een echte berg!

Ik heb een overzicht gemaakt van alle kandidaat-bergen van Nederland. Daarin heb ik van elke kandidaat de dominantie en prominentie aangegeven. Nou wil ik niet dat Nederland 300 bergen heeft, en ook niet slechts eentje. Een stuk of 10 lijkt me prima. Daarvoor moet ik de dominantie en prominentie zo afbakenen dat ik de bergen van de heuvels scheid. Ik kom op het volgende.

Wat is een berg en wat is een heuvel?

Op dit blog gebruik ik vanaf nu de volgende richtlijnen [let op, die zijn uitsluitend voor mijn eigen gebruik]:

• Een berg heeft een prominentie van minimaal 20 meter en een dominantie van minimaal 10 km.
• Een heuvel heeft een prominentie van 10 tot 20 meter en ook een dominantie van minimaal 10 km.
• Een bult heeft een prominentie van minder dan 10 meter en een dominantie zonder minimumeis.
• Een berg of heuvel heeft een dubbele top als de tweede 10-meter hoogtelijn onder de top om twee toppen heengaat.
• In het grensgebied moet er een gesloten hoogtelijn rond de top in Nederland liggen om een Nederlandse berg of heuvel te mogen heten. Anders is het een helling die in Duitsland of België verder omhoog loopt.

In de volgende tekening is (ik ben de horizontale schaal vergeten, maar de horizontale afstand is meer dan 30 km):

• A is een berg
• B is een heuvel met D als dubbele top
• C is een heuvel
• E is een bult

[Hier ga ik nog meer tekeningetjes van maken: 26-10-2021]

De criteria kloppen volgens mij wel, maar de getallen zijn arbitrair. Mijn bedoeling is dat ik een schifting maak tussen bulten, heuvels en bergen. Er moet wel wat afvallen, en er moet wel wat overblijven. Hier mijn lijst van alle bergen in Nederland.

Eerst wil ik bestuderen hoe je bergen en heuvels kunt groeperen in gebergten.

Alle afbeeldingen