Liggen er gebergten in Nederland?

Kun je onze heuvels ordenen? Zodat je groepen heuvels krijgt die bij elkaar horen? Dan zou je heuvels in een heuvelrug kunnen onderbrengen, en dat kan handig zijn. Zodat je kunt zeggen dat de Holterberg bij de Grote Koningsbelt hoort, en de Tankenberg -bij Oldenzaal – niet. Dat voel je natuurlijk wel op je klompen aan, maar hoe formuleer je die klompen wetenschappelijk? Ik ken twee manieren.

1 Eilandvorming

Stel je een aarde voor die volledig met water is bedekt, en alleen de Mount Everest steekt er net als een eilandje bovenuit, 8848 m hoog. Nu laten we geleidelijk het water verdampen. Al snel komen er meerdere eilanden boven het water uit, en op zeker moment groeien die aan elkaar als het water is gezakt tot de hoogte van de pas ertussen. Als vier kilometer water is verdampt is de Himalaya een groot eiland geworden. Zodra nog 150 meter water is verdampt komt er een eilandje op in Europa: de Mont Blanc, 4700m hoog. Als het water nog verder zakt wordt de Alpen ook een groot eiland (uiteraard zijn er inmiddels meer eilanden opgekomen in andere berggebieden op de aarde, maar daar hebben we hier in de Veluwe niets mee te maken.) Als het water zakt tot 747 meter komt er een eilandje op de Hohe Acht in de Eifel boven water. Als het water zakt tot 320 m komt de Vaalserberg als uitstulpinkje op aan het groeiende eiland van de Eifel-Ardennen en vervolgens bij een waterstand rond de 240 m wordt de brug tussen dit eiland en de Alpen droog. Als het water zakt tot 113 m kun je lopen van de Alpen naar het grote vasteland van de Himalaya via een pas ergens in Rusland en zijn grote delen van Zuid-Limburg onderdeel van dit grote vasteland.

De rest van Nederland ligt op dat moment nog steeds onder water, maar zodra het water nog 3 meter is gezakt, tot 110 m, komt de Rhederberg, de top van de Veluwe, boven water als het eerste Nederlandse eiland. 75 km verderop in Duitsland ligt het eiland de Melchenberg. Het water zakt verder en de Veluwe wordt een groter eiland, in de buurt komen andere eilanden boven water zoals Groesbeek en de Utrechtse Heuvelrug. Op zeker moment groeit de Melchenberg vast aan het vasteland. Iets later Groesbeek. Pas als het water is gezakt tot 10 m+NAP komt de pas bij Velp droog en wordt de Veluwe onderdeel van het grote Vasteland. Dat moment zie je op de volgende AHN-uitsnede

De eilandtheorie ordent bergen in moeders en kinderen. De moederberg is de hogere top waarmee een top op een eiland heeft gelegen terwijl het imaginaire water zakte. Voor de meeste bergen in de Himalaya is de Mount Everest de moeder of de oma. Veel bergen in de Alpen hebben de Mont Blanc als moeder en de Mount Everest als oma. De Vaalserberg, de hoogste top in Nederland, heeft de Hohe Acht als moeder, de Mont Blanc als oma en de Mount Everest als overgrootoma.

Maar de Rhederberg heeft de Mount Everest als moeder, daar zit geen Alpen tussen! Zie je dat nog niet? Dan moet je je nog een keer het proces van het zakkende water inbeelden. Op het moment dat de Veluwe ophoudt met eiland te zijn, dus als de pas bij Velp droogvalt, zitten de Alpen en de Himalaya al lang aan elkaar als een gigantisch eiland met de Mount Everest als top.

Dat is de zwakte van deze manier. Hij werkt om de Alpen te ordenen, of de Veluwe als afgerond geheel, maar hij werkt niet voor Nederland als geheel. Immers elk bult in West Nederland heeft de Mount Everest als moeder. Dat komt niet door de hoogte van de topjes, maar doordat het land tussen de toppen zo laag ligt.

2 Langs de passen

Daarom is er een andere manier bedacht om toppen te ordenen want men gunde dit de Nederlandse miniheuveltjes niet echt. Immers: de Mount Everest als moeder, daar mag je best trots op zijn.

De tweede methode doet meer recht aan lagere landen. Van elk bultje bepaal je de dominantie en prominentie en zo identificeer je voor elke bult de dichtstbijzijnde hogere bult die je met de hoogste pas kunt bereiken en die noem je de moederberg. Moeder en kind verbind je met een lijn. Elke berg heeft een moeder. Een moeder kan meerdere kinderen hebben, en ook kleinkinderen en achterkleinkinderen. Het resultaat lijkt een mind-map.

Dit werkt goed voor Nederland. Hierbij kun je de Veluwe apart bestuderen, net als de Utrechtse Heuvelrug en de Sallandse Heuvelrug. Je kunt delen van de Hondsrug bekijken en de duinen op Vlieland.

De Rhederberg blijkt bij deze theorie de Melchenberg in Duitsland als moeder te hebben. De Mount Everest is een verre voorouder. En de hele Veluwe zijn de kinderen en kleinkinderen van Imbosch.

In deel 4 zoek ik uit hoeveel bergen we in Nederland hebben.

Alle afbeeldingen