In sommige gebieden heb ik op het AHN meer de neiging om ver in te zoomen dan in een andere gebieden. Ik dacht dat dit kwam omdat ik de Nederveluwe beter ken dan het noorden van de Veluwe bijvoorbeeld, maar ik merk dat er nog een oorzaak is: de fijnmazigheid van een landschap. Om dat duidelijk te maken, toon ik hier AHN-uitsnedes op dezelfde schaal van verschillende landschappen in Nederland.
De eerste is een deel van de Veluwe. Bovenaan zie je de A1, Ugchelen en Apeldoorn liggen daar ten noorden tegenaan. Midden onderin moet Hoenderloo liggen. Rechts de A50 en Loenen.
Dit is een deel van de Sallandse Heuvelrug. Markelo ligt in de kom tussen vier heuvels, Goor ligt rechts. Bovenaan de A1, onderaan het Twentekanaal.
Op het derde voorbeeld zie je links de Eder Heuvelrug, in het midden het Renkums en Heelsums Beekdal en rechts een deel van de Veluwezoom ten westen van Arnhem. Mijn geliefde Wageningseberg is het gele dingetje links onderin.
Twente is grofmazig. Ik kan me bijna niet voorstellen dat ik op dezelfde schaal zit te kijken als op de kaart hierboven, maar het is echt waar. Het bobbelige ding is de Lonnekerberg; links daarvan het vliegveld. Bovenaan zie je de A1, onderaan de A30. Links onderaan het Twentekanaal en de haven in Enschede.
Alle uitsnedes zijn op dezelfde schaal. Het valt meteen op dat het ene gebied grover is dan het andere. Ik ben geneigd op de Nederveluwe verder in te zoomen, en bij Twente juist uit te zoomen om te zien hoe die heuvelrug verder loopt, maar ik wou juist de kaarten op dezelfde schaal tonen.
Nog wat voorbeelden: de Hondsrug op dezelfde schaal. Op de linkerrug ligt Schoonoord; op de rechter ligt Odoorn, Exloo en Klijndijk.
Ik begrijp echt niet hoe ik altijd wel door kan schrijven over de Wageningseberg. Wat een geneuzel. Zelfs het heuvelland in Groningen is indrukwekkender. Je ziet linksonder Onstwedde en rechts het dal van de Ruiter Aa. Het heuvelland noem ik de Wedde Heuvelrug.
Maar dan toch iets ter vergoelijking: deze weergave van het AHN is dynamisch. Dat betekent dat op elk scherm de hoogste hoogte donkerbruin is, of die nou 10 meter hoog is (Wedde) of 100 meter (Veluwe). Maar aan de grof- of fijnmazigheid doet dat niets af.
Erg interessant! Ik ben opgegroeid in de omgeving van de Renderklippen bij Heerde, ik meen ze op het eerste plaatje te herkennen als een duinenrij. Na wat stoeien met de AHN app viel mij op dat de Veluwe op een eiland lijkt. Zou het kunnen dat de Renderklippen in een ver verleden de oostelijke duinen van een eiland zijn geweest?
Wat weer een interessante aflevering!
We raken de eerste decennia nog niet uitgekeken op de AHN-kaarten. Ik zie op de derde kaart (gebied van het Ginkelse Zand) uiterst rechts beneden “Den pael bergh” van de kaart van Jan van Call uit 1656. Het paraboolduin lijkt wel bijna elliptisch (ellips is open aan de westzijde). Tussen de beide lange armen ligt “De Paelbergsche Dell”. De zuidelijke lange tak lijkt hier en daar onderbroken, vergraven door de aanleg van de A12.
De vraag is of deze Pael bergh zijn naam dankt aan het paalvormige duin, of aan een grenspaal die mogelijk op de oostpunt van de berg heeft gestaan (driegemeentenpunt??).
Ik vind de naam Paelberg voor een paraboolduin niet logisch. Zowel in de Sijselt als bij Kortenburg heet het duin Langenberg. Dat klinkt logischer, vind ik. Een pael staat rechtop, vind ik. Een liggende pael is een dijk, of een langeberg of wat dan ook. Ik houd het op een pael op een hoog punt op die berg, inderdaad een grenspaal. Maar mochten we meer paelbergen tegenkomen, dan sta ik open hoor.