De Oudebeek of Oude Beek begint in Beekbergen, kruist het Apeldoorns kanaal, verandert dan drie keer van naam, mondt uit in de Voorsterbeek en samen monden ze bij Gietelo in de IJsel (of IJssel in de moderne spelling). In deel 1 loop ik van de bron tot aan het kanaal. Het benedenstroomse deel is een ander verhaal.
Op deze kaart uit de Bekenatlas zie je in blauw de beek tot aan het kanaal. De gele en groene rondjes zijn plekken waar watermolens staan en de groene stukken beek bovenstrooms daarvan zijn de opgeleide molenbeken. Verder in roze duikers, stuwtjes en zelfs een vistrap die ik niet heb kunnen vinden.
De beek begint in Engeland, jaja ook hier ligt een Engeland: een verzameling witgepleisterde oude boerderijen ten westen van Beekbergen. Prachtplek.
Kwelwater vanuit de stuwwal komt op meerdere plekken aan de oppervlakte, hier en daar echt als bron van waaruit een beekje begint in een dal vol speenkruid, goudveil en bosanemoon.
Op meerdere plekken zie ik zompige weilanden vol pitrus. Even verder stroomt alles samen de Arnhemseweg onderdoor. Maar de beek stroomt niet op het laagste punt door het dal: vanaf de weg is hij al opgeleid voor de eerste molen.
Op het laagste punt in het dal ligt onder de Arnhemseweg niet eens een duiker. De echte Oudebeek in het midden van het dal, die overigens in een betonnen goot ligt, staat droog terwijl de opgeleide molenbeek behoorlijk stroomt, zie volgende foto’s.
Terug naar de opgeleide molenbeek. Er loopt een leuk paadje langs.
Ik kom bij de Tullekensmolen, nu een tuincentrum, met een prachtig gerestaureerde watermolen. Over de diverse watermolens is veel bekend: dit is een link naar een site met lijsten van molenaars voor bijna alle papierwatermolens in Gelderland.
In het tuincentrum wordt lekker met de beek geknutseld. Niets nieuws, dat deden landgoedeigenaren 150 jaar geleden al.
Ik loop verder langs de beek en kom bij de Ruitersmolen. Ook hier is de watermolen compleet en zou zo in werking gesteld kunnen worden. Hoeveel energie zou je ermee kunnen opwekken? Een vrijwilliger vertelt enthousiast over de beek en de molen. Jammer dat mijn vinger op de foto staat, een goede reden om er snel weer heen te gaan.
Tot hier is het een mooie verrassende wandeling langs de beek. Maar verder loop ik verder over asfalt en zie de beek alleen nog waar hij de wegen kruist, altijd via prozaische duikers, jammer hoor.
Bij Lieren begint weer een prachtige opgeleide molenbeek (waar ik niet langs mag lopen) en ja hoor: even verder ligt naast het mooie oude fabriekspand van de Goudkuil nog de betonnen molengoot van de Gasthuismolen. Ik begrijp niet hoe dit gewerkt heeft en waar het rad zat en zo, maar ik bel wel een keer aan.
Een paar honderd meter verder komt de molenbeek weer in de oorspronkelijke beek en gaan ze samen op weg naar het Apeldoorns kanaal.
De Oude Beek gaat met een duiker of sifon onder het Apeldoorns kanaal door. Het is in elk geval een onderwaterduiker.
Fietsers merken er niets van, hoogstens zien ze het hek. Waarom hier geen bankje en een infobord? Het hoogteverschil aan weerszijden van het kanaal is 3 meter en de lengte van het ding is bijna 47 meter.
Wat een leuke onderzoektocht! Ik herken veel omdat ik ook aan een beek woon: de Rozendaalse beek die ontspringt bij het kasteel Rozendaal, daar in het park is gebruikt voor allerlei speelse zaken (‘follies’) zoals de Bedriegertjes maar ook verschillende fonteinen en watervallen. De Rozendaalse Beek stroomt verder door Velp naar de IJssel. Hartje Velp een paar mooie vijvers. Vroeger waren er veel watermolens voor productiedoeleinden zoals wasserij, drukkerij bij Jeruzalem, korenmolen bij mij aan de overkant ; nu is er nog 1watermolen over bij het restaurant De Watermolen https://www.de-watermolen.nl/ met een erg luidruchtige presentatie maar de watermolen zelf is ook in beeld.
Uit frustratie van het onvoldoende opladen van lamp op zonnepaneeltje, heb ik door studenten van de Hogeschool Utrecht onderzoek laten doen naar de mogelijkheid om waterkracht te gebruiken. Helaas mag ik niet, zoals vroeger, de beek opvoeren en een schoepenrad over de hele breedte neerzetten, De vissen, weet je wel… En daarom wordt het allemaal niet rendabel, met een molentje dat vanwege mogelijke geluidsoverlast geheel onder water moet blijven.. dus max. diameter 10 centimeter! https://lonnekealsema.com/2018/09/08/een-mini-waterkrachtcentrale/
en https://lonnekealsema.com/2018/12/12/een-mini-waterkracht-centrale-vervolg/
Bij de eindpresentatie bleek dat het verwachte rendement erg laag zal zijn, vanwege de fysieke situatie en de omgevingseisen. Dus het project krijgt geen vervolg. Was toch leerzaam, en wie weet… Denken over energietransitie leidt mogelijk tot andere afwegingen, ook in andere stromende wateren.
Wow. Op dezelfde site heb ik ook de Rozendaalse Beek (en Beekhuizerbeek en nog veel meer beken) al eens besproken. En inderdaad, ik heb ook wel eens een discussie gehad met een groene organisatie die fel ageerde tegen moderne watermolentjes vanwege de vissen die niet tegen de waterval op kunnen. En vanwege het vervuilen van het water. Ik hoop dat je laatste zin de toekomst heeft. Het lijkt mij zo logisch: waterkrachtcentrales, ook mini, is groene energie.
Ik heb een nog een foto van de Ruiters molen in mijn digitale bestand. Als u hier belangstelling voor heeft laat het me even weten.
ja graag, dan zet ik hem erop uiteraard met jouw credits.