Willem Leenen tekent in 1748 een kaart van het landgoed Het Loo. In de hoek tekent hij de Oudebeek bij Beekbergen.
Dit keer kan ik helaas geen link geven naar de kaart in het Gelders Archief: ik kan hem niet vinden. Dit kaartje komt uit een bestemmingsplan van Beekbergen in verband met de bouw van twee huizen waarbij historisch onderzoek is gedaan. Op dit kaartje is de plek van de te bouwen huizen aangegeven met een rood rondje. Bij het kaartje staat: ‘uitsnede van de kaart ‘Heerlijckheid het Loo’ van Willem Leenen, 1748 – 1762″. Dus let niet op het rode rondje. Zo te zien is de kaart getekend op perkament, maar meer weet ik er dus (nog) niet van.
Ik begin met het lezen van de plaatsnamen: ik lees van links naar rechts Engellandt, Beekbergen, Lieren, Voshuijsen en Oosterhuijsen, en twee keer Beek. Dit is het bovenstroomse deel van de Oudebeek van bron tot iets voorbij het Apeldoorns Kanaal. Het Apeldoorns Kanaal kruist de Oudebeek bij het rechter woord beek op de kaart van Willem. Van de dorpskernen op de kaart is alleen Voshuijsen verdwenen: het is nu een straat in Lieren. De andere liggen er nog net zo. Beekbergen, de enige kern met kerk, is uitgegroeid boven de andere, met Lieren als goede tweede.
Op de kaart begint de beek links en stroomt naar rechts. Bij Engeland tekent Willem drie sprengkoppen. Behalve deze drie beginpunten tekent hij nog een lange bovenloop die op de stuwwal begint en een korte iets ten oosten van de drie sprengkoppen. In het verborgen verleden van het Engelanderholt , een onderzoek van Probos, heeft iemand de lange bovenloop proberen terug te vinden, maar is daarin niet geslaagd. Dit onderzoek door lokale vrijwilligers is overigens een absolute aanrader voor de liefhebber van dit gebied.
Willem tekent gebouwen als rode blokjes. Langs de Oudebeek zijn van west naar oost de Tullekensmolen en de Ruitermolen te herkennen. Er ligt in Lieren nog een watermolen, de Gasthuismolen, maar die ligt op deze kaart niet langs de beek. Dat is raar, even op topotijdreis kijken:
Ja hoor, in 1900 lag er bij Het Oude Veen een beek en een aparte molenbeek. Ik heb op de kaart van 1900 zo goed mogelijk dezelfde uitsnede gemaakt. Links zie je nog net de d van Engeland en de sprengen, rechts Oosterhuizen. Voshuijsen heet inmiddels Het Oude Veen. Zou daar veen hebben gelegen? Het is leuk op topotijdreis de ligging van Lieren te volgen: het schuift in de loop der tijd kilometers naar het oosten op, en schopt in de 30er jaren Het Oude Veen definitief van de kaart.
Ook in 1900 begint de Oudebeek met drie sprengen in Engeland. Dit zijn wel andere sprengen dan op de Veluwezoom waar sprengen tot diep in de stuwwal zijn uitgegraven. De sprengen van de Oudebeek beginnen in het drassige gebied onder de stuwwal, de ‘uitgang’ van een sneeuwsmeltwaterdal waar blijkbaar veel kwelwater uit de stuwwal omhoog komt. Op het AHN ziet het er zo uit:
Met blauw heb ik de beek en molenbeken aangegeven (waarbij mijn tekenpen op het scherm steeds stukjes overslaat, let daar maar niet op). Links de sprengen, het zijn er volgens mij vijf met meerdere kleine zijsprengetjes. Rechts het Apeldoorns kanaal. Op twee plekken liggen er twee parallelle beken: een opgeleide molenbeek en de natuurlijke beek lager in het dal. Dit kun je ook mooi zien op de legger in de bekenatlas van de Stichting tot Behoud van de Veluwse Sprengen en Beken:
De molenbeken zijn hier groen, de drie watermolens zijn aangegeven met rondjes.
Willem Leenen tekent geen aparte molenbeek. Hij tekent wel een tweede naamloze beek die ten oosten van Oosterhuijsen in de Oudebeek komt. Dat is de Oosterhuizersloot of de Oosterhuizerspreng en is een ander verhaal. Helemaal rechts op zijn kaartje is nog net het begin van de opleiding voor de watermolen van Klepel in Klarenbeek te zien: die molenbeek noemen wij nu de Klepelsebeek of Beekbergsebeek.
