Het Grote Verhaal gaat voorbij aan de Twentse bultjes en op wereldschaal is dat ook niet verwonderlijk. Kijk hier maar eens naar een kaart van de ijsgrenzen in Europa en zoek dan Twente en de Sallandse Heuvelrug even op.

geomorf europa duitsland

Maar goed, gepietlut in de marge is ook leuk. In de Rehburger-fase raken Friesland, Groningen en Drenthe met ijs bedekt en verder ligt er ijs bij Denekamp: daar ligt het grote ijsveld in het Bekken van Nordhorn. Dat ijsveld perst van Uelsen, Ootmarsum, Oldenzaal naar De Lutte de Twentse Stuwwal op. Denekamp ligt daar achter en is bedekt onder honderd meter ijs.

Duitsers noemen deze lijn  de Rehburger-Stauchendmoränenstruktur, en volgens hun theorie is die ongeveer 150.000 jaar oud. Het is een lange lijn en Twente is maar een klein stukje. In het gat tussen Drenthe en Twenthe ligt de ijstong van Wilsum die de stuwwal van Uelsen opstuwt. Meer naar het oosten ligt de ijstong van Nordhorn die de Stuwwal van Twente opperst, tegen de harde steen van Bentheim botst en daar dus echt niet verder komt.

image_eefeaf09-a24d-464e-8a18-8b27ff623ae9.img_0099

Het is niet zo dat deze ijsrand overal tegelijk is ontstaan. Het geeft niet meer dan een fase in de oprukking weer. Op deze plekken heeft het ijs een tijd stil gelegen voordat het verder naar het zuiden oprukte (al of niet afgewisseld door een warmere periode waarin het ijs zich terugtrok). Het kan dus best zijn dat Texel veel later is ontstaan dan de Twentse Stuwwal.

Als dit de grootste ijsuitbreiding zou zijn geweest en als hierna het ijs zich teruggetrokken zou hebben, zouden we in Twente (tot en met Texel) de verschillende landvormen hebben kunnen zien die bij de Utrechtse Heuvelrug zo mooi volgens het boekje klaar liggen: stuwwallen, sandr, een grote vlakte ervoor. Door de stuwwal heen zouden enkele smeltwaterpoorten liggen (er ligt er eentje, maar die hoort toch bij de volgende puzzel), achter de stuwwal in de vlakte bij Denekamp kameterrassen en doodijskuilen. Die hebben daar misschien ook wel gelegen maar ik zie ze niet.

Twente in de Uelserfase ziet er zo uit:

De eerste puzzel is klaar. Ik leg hem opzij en zoek de puzzelstukjes bij elkaar van de tweede puzzel die erbovenop ligt.

Alle afbeeldingen

  • Uelsener fase in Twente
  • Uelsener fase in Nederland
  • Ijsrandfenomenen in Europa