Hindekamp in 1768

In 1768 tekent Berger een kopie van een kaart van Van Geelkercken van de grens tussen de Hindekamp en Ginckel. Zegt hij zelf. De kaart is 33 *44 cm groot

De kaart van Berger gaat over de grens tussen Hindekamp en Ginckel. De schaal van Berger lijkt nergens op: de Ginckel is veel te groot, en de afstand tot Nieuw-Reemst veel te klein getekend. Blijkbaar kon het Berger niet schelen dat de schaal buiten de Ginckel niet klopte, als de bedoeling maar duidelijk was. Wat was de bedoeling? Het is altijd interessant de reden van een kaart te weten, daar haal je veel informatie uit: dat bepaalt vaak wat zorgvuldig en wat minder zorgvuldig is getekend. Tussen wie was er ruzie? Waar ging de kaart over? Wie was de opdrachtgever? Informatie hierover haal ik vaak uit het bijbehorend processtuk, maar dat zit hier niet bij. Dus de kaart zelf bestuderen maar.

Ik kan geen kaart vinden van Nicolaes van Geelkercken die als voorbeeld heeft kunnen dienen (maar die kan uiteraard verdwenen zijn), en ik vermoed dat hij de linker bovenhoek van een kaart uit 1653 heeft nagetekend.

Meer over deze kaart van de Ginckel uit 1653.

Bekijk ons boek Over de Vossenweg, lopen van Heelsum naar Otterlos door ruimte en tijd. Hierin beschrijven we een prachtige wandelroute met bijna 100% zandweggarantie tussen Heelsum en Otterlo. Met aandacht voor landschap, natuur en cultuurhistorie.

Eerder heb ik al deze kaart van Van Geelkercken op de huidige topografische kaart gelegd. Hier zie je het gebied van Ginckel.

Het grootste deel van wat wij Ginckel noemen, is dus helemaal niet Ginckel, maar Kreel of Hindekamp.

Berger tekent drie boerderijen: Groot Ginckel, Hindekamp, Nieuw Reemst, plus een schaapskooi (links) van Kreel. Groot Ginckel ligt bij een driehoekig veld, ten westen daarvan ligt de grens tussen Ginckel en Ede, maar aan de andere kant van de grens ligt een perceel in Ede dat bij Groot Ginckel hoort. Deze twee velden liggen er nu nog net zo, in de boerderij Groot Ginckel woont de boswachter en is nu het centrum van Stichting Natuurcentrum Veluwe. De schaapskooi, Hindekamp en Nieuw Reemst liggen er ook nog.

Berger noemt een een vaargat dat Ginckel en Ede scheidde. Een vaargat? Was De Ginckel een soort Giethoorn? Is een vaargat een opening om doorheen te varen of doorheen te fahren? Ik houd het op het tweede.

Wie vanaf het heetland door het vaargat fahrt komt in het Ginckelse onlandt of waterachtige grondt. De grens gaat hier rechtdoor naar halverwege het kwartronde veld wat Berger ‘ouden Hinderkamp’ noemt. Dit sterkt mijn vermoeden dat de Hindekamp eerst lager lag en later verplaatst is naar de hoge droge grond waar het nu ligt. Dus dat het onland steeds natter is geworden. Dus dat mijn hypothese dat de zandverstuivingen de afvoer van de Ginckel naar het Renkums Beekdal heeft verstoord, best wel eens waar zou kunnen zijn.

Ik loop met mijn vinger op de kaart verder langs de grens langs de oude Hinderkamp. Links van me enkele bultjes, duinen vermoed ik. Kan ik die op het AHN terugvinden? Er ligt hier een gigantisch fraaie duinenrij op de grens tussen het huidige landbouwveld en het bos. Kan dit het zijn, misschien een beetje verder naar het oosten verstoven en in het bos blijven hangen? Andere duinen, meer naar het westen, zie ik niet.

Ik denk nu aan een andere reden voor het natter worden van het kwartronde veld: Niet de zandverstuivingen op de Ginckelse Heide die de afvoer van dit onland naar het Renkums Beekdal onmogelijk maakten, maar de Hindekamp zelf zou verstoven kunnen zijn. Dan ligt de bovengrond van de akker nu in het fraaie duin dat tegen de bosrand aan ligt. Dan is de akker verstoven tot aan het grondwater. Wat voor deze hypothese pleit, is dat Berger duinen tekent op het veld: in zijn tijd was de verstuiving blijkbaar in volle gang. Deze duinen zijn nu echt weg, en op oude topografische kaarten, van voor de drooglegging, staat het kwartronde veld als moeras getekend. Klinkt logisch.

Verder met de grens langs De Ginkel, ik ‘loop’ nog steeds langs de Oude Hinderkamp. Berger tekent een hek en schrijft dat die van Ginckel dat hadden opgehangen, daarna die van Hinderkamp het hadden afgeworpen en er een nieuw hek voor in de plaats hadden gehangen (op een andere plek vermoed ik), wat vervolgens de Ginckelsen hadden afgesmeten. Haha, ruzie over een hek, daar gaat de kaart over. Het hek is er nog, ik ben nu in de buurt van de Heidebloemplas.

Die van Ginckel hadden een sloot gegraven die de paarden in het natte onland tegenhield. Voor het einde van de graaf buigt de grens af naar het oosten richting de wervelstruijk. Dat is een boswilg die als grensmarkering diende.

Ik loop met mijn vinger over de grens verder naar het oosten en kom op de Vossenweg die van Mossel via Nieuw Reemst naar Heelsum loopt. Over die weg hebben we dus een boek geschreven!

Terug naar de Ginckel.

In het onland tekent Berger gras en water. Nu is dit gebied ontwaterd en als  landbouwgrond in gebruik. Daarbij is men waarschijnlijk niet met veel eerbied voor oude weggetjes, slootjes en walletjes te werk gegaan. Maar dan nog: dat kwartronde veld, de twee rechthoekige velden, de oude boerderij, de houtwallen daar, en de duinen zijn prima terug te vinden in het veld.

Over het algemeen zien we op het AHN meer dan in het veld, maar fietsen is leuk, het is mooi weer, en onderweg kom je altijd nieuwe dingen tegen. Je ziet het pas als je het doorhebt, zei Cruijff, en dat is zo waar. Met frisse blik kijken we naar de dingen om ons heen. We zijn hier zo vaak geweest, zien we iets nieuws? Jazeker, de gegraven wetering is veel natuurlijker dan een aantal jaren geleden en hier en daar zien we schitterende natte natuur. Wat een aanwinst.

Voor premium abonnees hier alle teksten op deze kaart.

Alle afbeeldingen