Droogdalen in Nederland

Wandelend over de stuwwallen van Nederland kom je nogal eens door brede glooiende dalen zonder beek. Of er stroomt onderin een klein beekje, maar dat is zo klein dat je je niet kunt voorstellen dat dat dat grote dal heeft uitgesleten. Maar, denk je dan, dat zal toch wel, want er waren immers ijstijden, en toen was dit beekje misschien een kolkende watermassa, en toen is dit dal ontstaan.

Niet dus.

Zo’n breed, glooiend dal zonder of hoogstens met een klein beekje onderin is ontstaan in de laatste ijstijd toen hier in de lange koude winters de grond bevroren was en bedekt met sneeuw. In het voorjaar smolt de sneeuw en ook de bovenste centimeter van de grond, en terwijl de smeltende sneeuw naar beneden zakte, nam die het bovenste ontdooide natte grondlaagje mee dat weggleed over de bevroren ondergrond. Vervolgens smolt de volgende centimeter grond, en gleed die ook naar beneden. En dat 70.000 jaar lang.

Veel droogdalen zijn scheef in doorsnede. Dat komt omdat de ene helling langer in de zon lag dan de andere, of meer in de warme middagzon lag dan de andere. Waar de zon langer en warmer scheen, droogde de grond uit en gleed die niet naar beneden. De helling bleef steil. De helling in de schaduw of in de koele ochtendzon is vlakker, want die bleef modderig en blubberig en bleef glijden.

Als voorbeeld de Seelbeek bij Heveadorp: de oosthelling is steil, de westhelling is vlak. Hierop stond vroeger de rubberfabriek en ligt nu Heveadorp. In het dal stroomt de Seelbeek: blijkbaar heeft de smeltende sneeuw gebruik gemaakt van een bestaand dalletje om naartoe te glijden.

De volgende foto is genomen aan het eind van een ijskoude februarimorgen op de heide bij de Posbank. De rechter helling ligt in de zon en de grond is lekker warm en droog. De linkerhelling ligt in de schaduw en is nat en koud. Tussen de heide aan de linkerkant ligt zelfs nog ijs en sneeuw. Dat deze helling toch niet afglijdt, komt omdat de ondergrond niet bevroren is: smeltwater zakt de grond in.