We fietsen weer eens naar Reemst en Mossel op zoek naar verrassingen. En zoals altijd vinden we die weer waar we ze het minst zoeken. We komen bij een grenspaal!
De dubbele beukenrij is aangeplant door het echtpaar Van Pallandt – Torck halverwege de 19de eeuw. Zij waren toen de eigenaars van kasteel Rozendael, en Reemst en Mossel (het huidige Planken Wambuis) hoorde daarbij. Zij lieten rond Reemst en langs de grote lanen een dubbele beukenrij planten. Die dubbele beukenrij moet een indrukwekkend gezicht zijn geweest op de kale heide.
Meer over deze beukenrij.
Naast de beukenrij is op deze foto links onderaan een kleine grenspaal te zien. Nummer O-75. Deze grenspaal is neergezet door het Ministerie van Oorlog toen de Eder Heide militair gebied werd. Ik sta hier precies op de hoek van deze heide. Die is inmiddels allang geen afgesloten militair gebied vol schietbanen meer – dat hekje houdt echt niks tegen – maar eens was dat anders.
Bovendien sta ik hier bovenop een heuveltje. Als je de bomen wegdenkt, dan zou dit een uitzichtpunt van jewelste zijn. Je moet vanaf dit punt Ede kunnen zien (zeker de Enka-toren) en de mast van Arnhem.
Ik sta dus op een heuveltje op de grens van Reemst en op de hoek van de Eder Heide. Waar ben ik? Hier de kaart van 2018:
Het kleine bovenste rode rondje, is het uitzichtpunt Valenberg. Het uitzichtpunt ligt op een lange dijk. Dat is geen dijk natuurlijk, maar een duin dat gevormd is in het Weichselien. Geen berg, maar wel een mooi uitzichtpunt. Mijn grenspaal staat op het andere rode rondje midden op de uitsnede.
Laten we eens kijken op de kaart uit 1922 toen dit militair gebeid was. Ik heb het uitzichtpunt Valenberg en deze grenspaal ingetekend.
Wat is er sinds 1922 veel bos bijgekomen. Ik zie dat mijn grenspaal bij de Valenberg ligt. Het punt van de RijksDriehoeksmeting, Signaal Valenberg, ligt ten noordoosten op 52 m +NAP.
Ik ga terug naar 1881, toen de Eder Heide nog geen militair terrein was:
Ik sta ineens bovenop de Valenberg! Toen Signaal Valenberg werd geplaatst werd het waarschijnlijk zo genoemd naar de dichtstbijzijnde top-met-naam.
Die Valenberg heeft in de loop der eeuwen toch een kilometer gewandeld.
Bekijk ons boek Over de Vossenweg, lopen van Heelsum naar Otterlos door ruimte en tijd. Hierin beschrijven we een prachtige wandelroute met bijna 100% zandweggarantie tussen Heelsum en Otterlo. Met aandacht voor landschap, natuur en cultuurhistorie.
Wim Bruijnes
1 juli 2020
Dag Mathilde,
Ik ben ook op zoek geweest naar de Koerts hutte pol. Deze heb ik niet kunnen vinden.
Wel de in 1722 opgeworpen twee pollen. De eerste in de knil aan de zuidzijde van de bomenrij en de tweede (nu een kleine verhoging) 73 meter verder naar het westen vlak tegen de bomenrij aan.
Op basis van de kaarten heb ik ruwweg de afstanden berekent tussen de pollen.
Koerts hutte Pol naar 2 oude pollen is 240 R. Roede is 904,1 meter , naar pol (Ofse weg) 160 R. Roede is 602,7 meter, naar 3 pollen in 1722 gelegd om de 80 R. Roede is 301,4 meter, totaal 320 R. Roede 1205,4 meter.
Van hoek nieuw Reemst (D) naar Koerts hutte pol 660 R. Roede is 2486,2 meter (gemeten met PDOK viewer 2800 meter)
Maar als ik in de buurt van de berekende plek ga kijken is daar niets te vinden wat op een pol lijkt.
Noot: zoals Jan al aangeeft is O 75 een paal van het ministerie van Oorlog. Rondom het militaire terrein hebben minimaal 164 van deze palen gestaan en daar zijn er ruwweg 70 van teruggevonden. Helaas zijn er ook al 2 verdwenen.
Wat leuk dat je meedenkt en reageert. Ik hoop op veel reacties van jouw kant, daar wordt het blog alleen maar beter van. Wij zijn ook intensief aan het meten geweest en komen er nog niet uit.
Je schrijft: “Deze grenspaal is, denk ik, neergezet door het Ministerie van Oorlog toen de Eder Heide militair gebied werd. Ik sta hier precies op de hoek van deze heide. Die is inmiddels allang geen afgesloten militair gebied vol schietbanen meer – dat hekje houdt echt niks tegen – maar eens was dat anders.”
Er lagen aan de noordoostelijke hoek vroeger vijf schietbanen, compleet met kogelvangers.
Maar een afgesloten gebied vol schietbanen is het nooit geweest, daarvoor moet je naar bvb het Infanterie Schietkamp in Harskamp.
Als er op de hei geschoten werd, al of niet op de schietbanen, dan werden rode rietkorven c.q. vlaggen in daarvoor op strategische punten opgestelde palen gehesen. Dat was het, al was er natuurlijk wel toezicht aanwezig.
Hele fraaie bewijsvoering. Je doet er, denk ik, goed aan de rechtstreekse (rechte) verbindingslijn tussen de pol bij de Kelderbergen en de pol bij het Valenberg-uitkijkpunt ook als een stippellijn af te beelden, net als op de kaart van Van Geelkercken.
Het zal mogelijk anders toch nog moeilijk genoeg zijn om iedereen in de redenering mee te krijgen.
Zoveel mogelijk de vormen gelijk houden, tussen de theoretische- en de empirische kaarten. Stippellijnen zijn bomenrijen? Rechte lijnen zijn grenslijnen, met pollen en knikken?