In het Binnenveld, het poldergebied tussen Veenendaal, Ede, Wageningen en Rhenen lag lang geleden kasteel Harselo. Maar waar precies? Het poortgebouw staat er nog. Maar dat wil niet zeggen dat het kasteel er vlak achter lag: de voortuin van het kasteel was waarschijnlijk iets groter dan die van mij (plantenbak).
Er bestaat een mooi plaatje van het kasteel uit 1739 van C. Pronk. Rechts het gebouw dat lijkt op het poortgebouw. Ik heb niet zoveel inbeeldingsvermogen dat ik het daar op die plek voor me zie. Het is daar nu zo stil.
Het kasteel staat op diverse oude kaarten, bijvoorbeeld op deze van Van Geelkercken uit 1655.
Meer over deze kaart.
Op dit detail zie je het kasteel met een mooie Russische ui op de toren. Waar je misschien iets leest als Gaffolop, daar staat Hasseloo. Van Geelkercken tekent in 1655 het kasteel tussen de Rhijnsteegh en de Slaghsteeg, even ten zuiden van een weg van Bennekom het Binnenveld in. Het feit dat langs deze weg huizen staan, maakt duidelijk dat dit een weg is over de zandrug van De Kraats: daar is immers oude bebouwing. De Kraatsweg of de Langesteeg-Dickenesweg dus.
In het Gelders Archief vind ik deze kaart van kasteel Harselo.
Het lijkt me dat ik deze kaart prima op het huidige gebied kan leggen en zo de precieze plek kan bepalen. En ja hoor, geen probleem:
298 Jaar later ligt het wegenpatroon er nog net zo! Niets veranderd! Dat is ook niet zo raar hoor: het is een polder, en waarom zou je sloten 10 meter opschuiven? Die liggen er al sinds 1300 en die liggen er nog steeds.
Is er nog iets te zien van het kasteel op die plek? Zoals zo vaak, wel op het AHN.
Elk bultje komt daarop tevoorschijn. De dekzandrug van De Kraats met de onregelmatige verkaveling is prachtig te zien temidden van de rechthoekige poldervelden. In het weiland waar het kasteel lag, zie ik de gracht en bultjes (op de AHN viewer kun je inzoomen).
Dat betekent dat in het veld waarschijnlijk ook puin van het kasteel ligt! Er is daar ook een keer een opgraving gedaan. Maar ik zie helemaal niets. Links het poortgebouw, dat staat er nog.
In 1844 is het kasteel afgebroken op het poortgebouw na. Wat zou er met de stenen zijn gebeurd? Ik denk dat heel wat boerderijen in De Kraats gebouwd zijn met stenen uit het kasteel. En dat omwonenden ook wel eens een dakpan (gezien de Russische ui, waren dat vast leien), tegeltjes en een mooie vensterbank hebben meegenomen naar huis.A
In mijn boek 'Water in het Binnenveld' beschrijf ik de geschiedenis van het waterbeheer in het Binnenveld, het gebied tussen Veenendaal, Ede, Rhenen en Wageningen. Bekijk dit boek bij bol.com.
voortuin van het kasteel was waarschijnlijk iets groter dan die van mij (plantenbak).
alles goed met de plantjes? ga zo door….
Ik heb me hier vanmiddag in verdiept, en ben met je tip aan de slag gegaan. Het zal nog wel even duren voor ik alle 974 afbeeldingen op deze wijze heb bewerkt dat je kunt klikken naar de grotere afbeelding, maar het vordert gestaag.
Fijn om te horen dat het kan, Mathilde. Bedankt voor de genomen moeite en ga vooral door met deze interessante verhalen.
Zie: https://www.yumpu.com/nl/document/read/13900055/febr-nr-91-oud-bennekom
Leuk! 👍
Hoi Jan, bedankt voor de link naar de Kostersteen, met de artikelen over de opgraving.
Leuk! Is er iets bekend over archeologisch onderzoek? Ik neem aan dat er bij Gelders Landschap en Kastelen wel meer informatie te vinden zal zijn. Vaak hadden die kastelen meerdere voorgangers. Niet ondenkbaar als het 13de/14de eeuwse slotenpatroon nog onveranderd is.
Jazeker is er gegraven; ik wil niet pretenderen dat ik de plek heb gevonden hoor, die plek is bekend. Ik kijk alleen of je een oude kaart nu in het veld kan leggen en of ik er iets van terugvind op het ahn of un het veld.
Ik grijp het. Dat is dan weer mijn interesse. 🙂
Jan Kijlstra heeft de link gepost naar het artikel in de Kostersteen
Dit is al de derde keer dat ik ‘leuk!’ schrijf… 🙂