De Dijkgraaf ontwatert de Bovendijkgraafse polders, voedt en ververst de stadsgracht, loopt door de Witte Sluis en mondt bij de Pabstendam uit in het kanaal van de Haven. Vroeger dan. Ik fiets vandaag langs de Dijkgraaf.
Hij begint aan de Maanderdijk; daar sta ik bij het nemen van de eerste foto en ik kijk naar het zuiden. Op de foto stroomt de Dijkgraaf links van de weg met dezelfde naam; je kunt het water net zien glinsteren. Dat water komt van het oosten en stroomt langs de Maanderdijk: het water komt van verder weg; dat is voor een andere dag.
Op mijn AHN uitsnede de Dijkgraaf in blauw, de plekken van mijn foto’s in geel. In het noorden zie je drie dekzandruggen.
Ik begin dus op de Maanderdijk, fiets naar het zuiden en kom bij de Kraatsweg die tegen de tweede, grootste dekzandrug van de Kraats aan ligt. Van links komt de Kromme Beek aan: de verlegde Hoekelumsebeek die volgens mij als irrigatiekanaal is verlegd volgens de hoogtelijn van deze dekzandrug. Oorspronkelijk liep die rechtdoor, maar De Dijkgraaf tapt hem af. Even verder komt van links de Nergenasebeek aan. Ze lopen even samen op, maar daarna haakt de Nergenasebeek af onder de naam Ulenpassloot, verder naar het westen, naar het laagste punt. Daar is uiteraard een verdeelwerk. Het is een eenvoudige schotbalkstuw (onder het rooster) bij een knot-es.
De Dijkgraaf is niet recht door de ruggen van de Kraats en Nergena gegraven, maar tussen de velden door. Daarna gaat hij weer recht verder. Even verder komt er veel water bij bij de afvoersloot van de waterzuivering Bennekom. Die sloot is ook de grens tussen Ede en Wageningen, en je mag er langs wandelen. Leuk!
Even verder ligt het verdeelwerk waar de Veenkampersloot afsplitst en op weg gaat naar het westen. [Dit verdeelwerk is in 2023 vernieuwd – een nieuwe foto komt nog.]
Vanaf hier loopt de Dijkgraaf naast het fietspad de stad in. Daarna wordt het onduidelijk. Het water langs de Roosenvelt Allee is niet de oude Dijkgraaf: die ligt ondergronds in een duiker onder de Ooststeeg.
Langs het fietspad bij Pomona is de Dijkgraaf open water. Die prachtige brug bij Pomona is dus een brug over de Dijkgraaf, op de kaart uit 1960 nog met een lange toegangsweg naar de boomgaard. Nu is het een klein onzichtbaar detail in een woonwijk, maar eens was dit een indrukwekkend punt.
Bij de Van Uvenweg verdwijnt de Dijkgraaf in een duiker en stroomt dan onzichtbaar naar de Stadsgracht. Jammer.
De Dijkgraaf stroomt dus onder het noordelijke deel van de Julianastraat, daarom is die zo breed… Een mooie nieuwe Dijkgraaf zou daar prachtig zijn.
gaat net ten zuiden van de Dijkgraafseweg linksaf, ik vroeg me al af waarom die weg zo heet. Daar liep de Dijkgraaf dus langs. Hehe…
stroomt vervolgens onder het gras van de Lijnbaanstraat door, daarom is die zo breed….. Ik zie een prachtig toekomstbeeld voor me. Een lezer maakt me erop attent dat de Dijkgraaf sinds 1927 door de Lijnbaanstraat stroomt, daarvoor liep hij achter de huizen langs.
en komt dan net ten oosten van het bos, waar het wandelpad begint, in de gracht. Dus 25 meter ten westen van de huidige inlaat van het Rooseveltkanaal.
Het zou mooi zijn als de hele Dijkgraaf kan worden open gegraven. En dan zo inrichten dat verleden en toekomst verbonden worden.
Tenslotte stroomt (stroomde) de Dijkgraaf door de Witte Sluis (die zwart is) verder door de uiterwaarden ondergronds naar de haven.
In mijn boek 'Water in het Binnenveld' beschrijf ik de geschiedenis van het waterbeheer in het Binnenveld, het gebied tussen Veenendaal, Ede, Rhenen en Wageningen. Bekijk dit boek bij bol.com.
Reeds op de oude kaart (uit ca. 1560) van Jacob van Deventer is de Dijkgraaf afgebeeld.
Ook de haakse knik “Julianastraat – Dijkgraafseweg – Lijnbaanstraat” is er duidelijk op te zien. Het oost-west gedeelte lijkt op deze kaart wel dubbel zo lang (tot aan de Rooseveltweg?). De Dijkgraafseweg lijkt op de Van Deventer-kaart aan te sluiten op de Harnjesweg (via Kampweg en Buurtseweg). Ook de voorlopers van de Churchillweg en de Van Uvenweg staan er op.
Inderdaad lijkt de Dijkgraaf op oude kaarten door te lopen tot aan de Rooseveltweg. In elk geval het pad langs het water moet zo gelopen hebben. Het water zelf is net zo goed te zien op oude kaarten, maar het lijkt logisch dat dit vlak langs de weg stroomde (of eigenlijk andersom, dat de weg vlak langs het water liep). Maar op de enige kaart waar ik het water duidelijk op zie, de kaart uit 1960, stroomt het water door de Lijnbaanstraat.