Hoeveel water komt er eigenlijk door de Rijn bij Spijk Nederland binnen? Voor je verder leest: wat denk je zelf? Hoeveel water komt bij Spijk ons land per seconde binnen?
Oke, hier de spoiler: gemiddeld 2220 kuub per seconde. Wow, laat deze hoeveelheid eens op je inwerken. Een kuub is een kubieke meter, geen liter. Elke seconde meer dan 2000 kubieke meter.
De verschillen zijn groot. De systemen zijn ingericht op een maximum van 15.000 kuub per seconde. Dan lopen opvangbekkens en uiterwaarden vol en overstromen overlaten in dijken. Daar is dit alles ook voor bedoeld. Prachtige winterplaatjes levert dat op. Nederland is dan weer even waterland ipv land achter de dijken.
Ik kijk net op de site van Rijkswaterstaat. Om 10.00 uur vanmorgen 3 februari 2021 verwachtten ze 4327 kuub bij Lobith, en het was 4313 kuub. Om 10:10 verwachtten ze 4334, en het werd 4332. Om 10:20 uur verwachten ze dat 4341 kuub binnenkomt, en ik ga zo kijken als ik klaar ben met typen. Ze meten elke 10 minuten. Fascinerend vind ik dat.
Wie doorklikt kan kiezen uit diverse kaarten. Dit is de kaart ‘waterbeheer’ van 10:00 uur vanochtend. Bijna alle vakjes zijn donkergroen: normaal voor deze tijd van het jaar.
Andere mooie kaartjes, het verschil is me eerlijk gezegd niet zo duidelijk en het is allebei Rijkswaterstaat, is deze. Ook die wordt elke 10 minuten bijgewerkt. (Deze is van 8 augustus 2018).
Men denkt dat de Rijn steeds meer een regenrivier wordt met grote pieken en dalen net als de Maas. Dit komt omdat nu in de winter heel veel water wordt vastgehouden in de Alpen in de vorm van sneeuw. Maar als het warmer wordt, gaat het minder sneeuwen en meer regenen, en regenwater loopt sneller de beken in.
Met het project ‘Ruimte voor de Rivier’ neemt het maximum dat Rijkswaterstaat aankan toe tot 16.000 kuub per seconde. Maar als alles gaat zoals het nu gaat, zou de Rijn wel eens kunnen groeien tot 20.000 kuub per seconde in het jaar 2100. Dat hangt vooral van Duitsland af: als daar ook uiterwaarden worden ingericht als opvangbekkens, valt het hier mee. Als ze daar blijven kanaliseren om het water zo snel mogelijk hun land uit te krijgen, zitten wij hier met natte voeten. Duitsland gaat gelukkig nu ook ruimte voor de Rijn maken, en Rijkswaterstaat rekent erop dat de Rijn groeit tot maximaal 18.000 kuub per seconde.
De Rijn splitst zich bij Pannerden in tweeën. Tweederde van het water stroomt naar de Waal en eenderde naar de Rijn via het Pannerdens Kanaal. Rijkswaterstaat kan dit niet beïnvloeden want in de Waal en in het kanaal is geen stuw. De vorm van de kop bij Pannerden bepaalt deze verdeling. Bij Arnhem wordt de Rijn dan nog een keer gesplitst tussen Rijn en IJsel (ik ben denk ik de laatste Nederlander die geen IJssel schrijft), en hier heeft Rijkswaterstaat wel een kraan dmv de stuw bij Driel. Bij hoog water stroomt tweederde van het water verder de Rijn in, en wordt eenderde naar de IJsel geleid. Op deze uitsnede zie je de splitsing tussen de Rijn en de Waal.
Meer weten over de geschiedenis van de Rijn? . Lees meer over mijn onderzoek: Zandbanken in de Rijn en doe mee. Ik onderzoek in 24 afleveringen de 24 bochten van de Rijn tussen Arnhem en Everdingen. Lees over meanderen, anastomoseren en vlechten. Over zandbanken, rijswaarden, grienden en uiterwaarden. Over bandijken, schaardijken en kaaidijken. Over veldbezoeken van de Gelderse Rekenkamer in de 17de eeuw die zoveel mogelijk zandbanken in gebruik wilde nemen en landmeter Bernard Kempinck die kaarten aanleverde. Over het Gelders waterrecht en het leggen van kribben. Met vele kaarten, foto’s en tekeningen.
Bij laag water is die verhouding anders. Een groter deel van het water stroomt ongecontroleerd door naar de Waal en de Rijn krijgt altijd minimaal 30 kuub per seconde. De drie stuwen bij Driel, Amerongen en Hagestein zijn dicht en staan op de centimeter exact afgesteld. Die bij Amerongen staat op 6 meter +NAP. Dit is de hoogte die minimaal nodig is om bijvoorbeeld Amersfoort leefbaar te houden: bij nog minder water kan er geen water naar de Grift door de Gelderse Vallei, droogt de gracht in Amersfoort op en wordt het daar een vieze stinkzooi. De IJsel krijgt de rest. Dat is wel eens te weinig voor de haven in Deventer, maar dat is de keuze die Rijkswaterstaat maakt. Op de volgende uitsnede zie je de splitsing tussen Rijn en IJsel en links de stuw en sluis van Driel.
Even kijken hoeveel water er nu binnenkomt bij Lobith: 4342.18 kuub om 10:20 uur. Donkergroen.
Alles is tot in den puntjes gecontroleerd.
topboektip over waterbeheer in Nederland tussen 1200 en 1800: Consensus en conflict
Watermanagement is een vak apart. Ik denk dat wij in Nederland hierin de rest van de Wereld nog veel kunnen leren.