Stenen die zeilen? Ja hoor, dat kunnen ze best. Maar in Nederland heeft nog nooit iemand het gezien. Wel in Amerika, Death Valley, California.

Dit is toch ongelooflijk? De verklaring die tegenwoordig het meest gangbaar is, heeft te maken met een dun laagje ijs op een dun laagje water. Als het ijs smelt, breekt dat in grote stukken en die stukken duwen de stenen voor zich uit. Ik vraag me dan af hoe die diepe ploegsporen onder het water ontstaan: sommige stenen zijn 350 kg, en een dun laagje ijs zou dan zo’n steen voor zich uitduwen waarbij in de modder een diep spoor ontstaat. Ik ben niet helemaal overtuigd. Waarom verdwijnen de ploegsporen niet onder water (wel eens een kasteel op het strand gemaakt?)

O ja, dit blog gaat over Nederland. Op dit moment zeilen er geen stenen in Nederland. Maar wie zegt me dat de hunebedden niet zichzelf bij elkaar gezeild hebben? Of dat de zwerfstenen niet hierheen zijn komen zeilen? De omstandigheden moeten heel precies kloppen, anders waren er wel meer plekken met zeilende stenen op de wereld. Misschien zijn er ook wel meer, in de Himalaya of Siberië, maar is het nog niemand opgevallen.

Het volgende filmpje is genuanceerder. Dit is geen wetenschapper die het probleem nu eindelijk definitief heeft opgelost, maar een leek die gaat kijken. De stenen zijn niet groot en de sporen zijn geen ploegsporen maar meer sporen van verschillend lichtinval (zoiets als de banen op een gemaaid voetbalveld).

  • Vlak land met daarop stenen -> ons land ten noorden van de rivieren;
  • Nachtvorst waarna overdag de zon schijnt waarbij de ‘s nachts gevormde ijsplaten smelten -> tussen Februari en Mei lijkt me perfect.
  • Wind die de ijsschotsen een kant op waait -> geen probleem lijkt me.
  • Harde grond zodat de stenen niet wegzakken -> alles waar geen dekzand aan de oppervlakte ligt. Gebied met zeeklei, sandr, keileem;
  • Droge periode waarna het heftig gaat regenen en zich een ondiep meer vormt op de vlakte -> dat moet kunnen en gebeurt steeds vaker;
  • Geen vegetatie -> hmm, dat wordt lastiger, vooral in combinatie met die harde grond. Hebben we een kleivlakte? Een opgedroogd meer? De randen van de Waddenzee? Maar daar liggen dan weer geen stenen.

Mochten in Nederland in het verleden stenen gezeild hebben, dan is het spoor erachter als bewijs daarvoor vast wel verdwenen. Maar toch: welke plek in Nederland voldoet aan de voorwaarden? Wat moet je hebben?

Waar vinden we zoiets? Wie weet een plek met stenen op de zeeklei in Friesland en Groningen? Wie weet een vlakte op het keileemplateau van Drenthe? Wie weet een plek waar in sommige winters een ondiep meer ontstaat op de sandr van Schaarsbergen? Ja, bij Deelen! Zouden er stenen ijszeilen op het Deelerveld? Dat zou me toch wat zijn.

boektip: Zwerfstenen in Friesland