Iemand vraagt me waarom er in het Binnenveld twee watertjes naast elkaar liggen: het Valleikanaal en de Kromme Eem. Waarom is het kanaal niet in de bedding van de Kromme Eem gegraven? En waarom lossen de oude polders niet direct op het Valleikanaal?
Goede vraag.
Hetzelfde zie je bij het Apeldoorns Kanaal dat vlak langs de Grift loopt. De beken die van de stuwwal stromen, monden uit in de Grift die bij Heerde in het Apeldoorns Kanaal uitmondt. Op de volgende uitsnede van de legger van het waterschap zie je twee parallelle waterlopen: links de Grift, rechts het Apeldoorns Kanaal. Dit is vlakbij Vaassen. Een grift is ook een gegraven waterloop, maar dan niet voor de scheepvaart, dus geen kanaal (beetje zwart-wit gesteld).
Op deze luchtfoto zie je de monding van de Grift in het Apeldoorns Kanaal na zo’n 25 km vlak naast elkaar te hebben gelopen.
Hier zie je als brede gele balk het Apeldoorns Kanaal, links daar langs de blauwe Grift die veel dieper ligt, en een beek die op de Grift uitmondt. Dit is bij Jonas ten oosten van Vaassen.
Een kanaal ligt in veel gebieden hoger dan het omringende land. Dat kan een paar centimeter, decimeter of meter schelen, maar water stroomt nooit omhoog. Het omringende land kan dus helemaal niet afwateren op het kanaal. Een beek of grift kan alleen afwateren op het kanaal als het peil hoger is dan in het kanaal. Hier een stukje van het Van Starkenborgkanaal. Rechts is het door een rug die hoort bij de megaflutes van de Hondsrug gegraven. Ten westen daarvan ligt het hoog boven polders. De polders wateren niet af op het kanaal.
Een kanaal mag natuurlijk niet leeg lopen. Zelfs als het omringende land niet lager ligt maar wel droog is, zou water uit het kanaal het omringende land inlopen. Dan valt het kanaal droog. Bij een kruising tussen een rivier en een kanaal liggen daarom sluizen om te voorkomen dat het kanaal leegloopt de rivier in. Kleinere beken worden meestal onder het kanaal doorgeleid met een sifon. Even wat hersengymnastiek: hoeveel sluizen heb je nodig bij een waterkruising tussen een kanaal en een rivier? Een, twee, drie of vier?
Hier de oplossing in de vorm van een plaatje van de Haandrik, de kruising tussen het Kanaal Almelo – Coevorden en de Vecht.
boektip over de geschiedenis van de Grift bij Apeldoorn en nog veel meer: Veluws water
@Mathilde: ‘(…) inderdaad hebben we nog een boekje over Doorwerth (…)’
Reserveer die dan maar voor mij. Ik hoor het wel als alles weer werkt, of ik maak het geld over of je stuurt ff een tikkie ofzo.
‘De pdf met de wandeling van Ede naar Veenendaal stuur ik je toe.’
Dat is fijn!
‘Ik wil een route van Veenendaal De Klomp naar de Grebbedijk.’
Misschien valt er t.z.t. een Klompenpad van te maken? Dat zijn weliswaar veelal rondgaande wandelingen, maar die gaan ook vaak over boerenland en -erf. Schrijf je zelf de tekst, foto’s, prenten, kaarten erbij. Ik zie het helemaal zitten!
Ik zie het ook zitten, maar omdat mijn ideale route over boerenland gaat, moet je wel toestemming hebben. Ik maak dit weekend alles voor je klaar.
Klompenpaden over landgoederen en boerenland is een initiatief van Landschap Erfgoed Utrecht en Stichting Landschapsbeheer Gelderland in samenwerking met gemeentes en landeigenaren. Het idee is om bestaande en vergeten routes met elkaar te verbinden. Er worden steeds meer nieuwe routes geopend en gepland en de meeste daarvan gaan juist over boerenland. Lokaal worden daar ook hele leuke initiatieven ontwikkeld, met klompjes als routeaanduiding, bankjes, rustpunten etc.
Uiteraard vergt dat de nodige voorbereiding, financiering, lobby en massage van de landeigenaren, maar daar is de organisatie voor. Met jouw inzicht in het ontsloten kaartmateriaal is daar vast een leuke route te maken, met aandacht voor historie, geografie, morfologie, natuur etc.
Wellicht kun je bij de organisatie eens een balletje opgooien…
Ik dacht: kom laat ik morgen daar weer eens een wandeling maken, maar ik kan de pdf met jouw wandelroute niet vinden… Ik krijg een error. Is er inmiddels een wandelroute om/door de Binnenvelden en langs de Kromme Eem?
Ik heb geen rondje, maar een wandeling van Ede naar Veenendaal. Ik blijf het Binnenveld lastig wandelen vinden; er is te weinig zandpad.
Dank je. Dan zal dat wellicht nog in wording zijn. Het is leuk om een uitkijktoren te bouwen, maar je wilt een gebied toch ook ontsluiten, al is het maar om er omheen te lopen. We hoeven immers niet overal in te komen, als muizen in een provisiekast…
Ik heb begrepen dat je een wandeling hebt van Ede naar Veenendaal, waarin je De Binnenvelden beschrijft met kaartjes e.d. De site kan jouw pdf uit je blogpost van 31 oktober echter niet vinden. Dus als je die weer tot leven kunt wekken, ben ik blij…
Ik zie nu dat ik de pdf kan kopen voor 4 euro + de beschrijving van De Binnenlanden voor 6 euro. Ook goed. Maar daar gaat helaas ook iets niet goed als ik op het PayPal-knopje druk…
Heb je trouwens nog een Doorwerth-boekje? We wandelen daar regelmatig, dus is het leuk om bij de hand te hebben.
Ik zal alles in orde maken, en inderdaad hebben we nog een boekje over Doorwerth bij Geert liggen. Dan is onze voorraad op die we hadden ingekocht voor een lezing vorig jaar in maart in kasteel Doorwerth, en toen kwam Corona.
De pdf met de wandeling van Ede naar Veenendaal stuur ik je toe. Als dank voor het melden van de foute linkjes.
Ik vind het jammer dat er zo weinig wandelmogelijkheden zijn. Dat driehoekje bij de uitkijktoren is leuk, maar dat is een kwartier lopen en dan kun je weer naar huis, Ik wil een route van Veenendaal De Klomp naar de Grebbedijk. Die route heb ik al eens ingetekend, maar nog niet helemaal durven lopen want het gaat over en langs ontoegankelijk boerenland. Zou top zijn.
De Bisschop Davidsgrift is een jaar of wat geleden door het Waterschap Vallei en Eem omgedoopt in Valleikanaal. Een gebrek aan historisch besef, extra wrang omdat waterschappen dragers van veel historie zijn. Voor het overige biedt Google voldoende informatie over zowel de BisschopDavidsgrift als de Apeldoornse Grift.
Eens, ik zal de naam Davidsgrift herinvoeren, althans op mijn hoekje van het internet. Ik zag ook dat het Waterschap de Ulepassloot de Uilepassloot noemt. Maar ik neem aan dat het niet om een uil en een pas gaat, maar om de familie Ulepas. Die misschien wel iets met kasteel Harselo te maken heeft.
Inderdaad staat alles al op internet. Maar mijn gesprekspartner vroeg zich af waarom er naast het kanaal nog een watertje (grift, sloot) ligt, en de polders of weilanden niet rechtstreeks op het grote kanaal afwateren. En daar geeft google een minder direct antwoord op. En dus voeg ik dat graag aan internet toe.
‘Hier de oplossing in de vorm van een plaatje van de Haandrik, de kruising tussen het Kanaal Almelo – Coevorden en de Vecht.’
Twee dus, omdat het hier een kruising betreft. Een blik op Google Maps leert me dat ze Sluis De Haandrik en Coevordersluis heten.
Een en ander heb ik ook ooit nog geleerd met schepje en emmertje aan het strand van Castricum… 😉
Plus benedenstrooms in de Vecht een stuw (met waterkrachtcentrale) om het water bovenstrooms in de Vecht op peil te houden. Dat is helaas geen sluis meer. Inderdaad, waterbeheer leer je op het strand.
inderdaad leuke vraag. Concreet is het antwoord dus: het water in de Grift (kanaal) stond hoger dan het omringende land?
Het verwart me wat, want in je voorbeeld is de Grift de beek en het Apeldoorns kanaal het kanaal. In het Binnenveld is de Grift dan het kanaal vs de Kromme Eem als beek, toch? Hoe stroom de die Kromme Eem dan uiteindelijk?
De Grift bij Apeldoorn is een in de Middeleeuwen gegraven (grift > graven) afwateringskanaal, later gevoed door sprengen op de Veluwe, waarbij (deels) gebruik werd gemaakt van het natuurlijk hoogteverschil, zoals bij de loop van een beek. Daardoor ligt de Grift lager dan het Apeldoorns kanaal.
De Grift op de grens van Utrecht en Gelderland is iets ouder. Het is in de Middeleeuwen vergraven deel van de Kromme Eem, een natuurlijke waterloop. Later is de Grift aangesloten op het Valleikanaal dat een defensieve functie had, namelijk het innunderen van het lager gelegen land ten oosten van de Grebbelinie. De loop van huidige Kromme Eem is onlangs gerestaureerd.
Dank voor deze reactie. De benedenloop van de Grift in het Binnenveld ligt inderdaad in de loop van de Kromme Eem, maar ten noorden van de Haarsluis, waarde Davidsgrift begint, liggen de Kromme Eem en Davidsgrift naast elkaar. De Davidsgrift was voor turfafvoer, de Kromme Eem was de grens en de afvoer van de Gelderse polders. De Kromme Eem is inderdaad prachtig gerestaureerd, loopt nu wel de andere kant op dan vroeger.