Molenbeek bij Hunnepe in 1280

Ik lees in het Charterboek der Hertogen van Gelderland en Graaven van Zutphen (776 bladzijden, veel Latijn) en kom daar in Deel 1 vierde afdeling charter 34 tegen over een waterleiding. Een waterleiding uit de 13de eeuw, leuk! Het is wel Latijn, maar er zit een Oude Vertaaling bij. Zo kan ik mijn Latijn ophalen. De vertaling is van Gerhard Dumbar; misschien vogel ik nog eens uit hoe oud de vertaling is, maar zeker 17de eeuw of ouder.

Met een waterleiding wordt een beek bedoeld, en dat zal een gekanaliseerde beek zijn die is omgeleid.

Het gaat over een Klooster ter Hunnepe, de watermolen van Somersvoert en een tweede watermolen bij het Koerhuis. Aanwijzingen genoeg, en ik hoop dat dit alles in ‘mijn’ interessegebied ligt.

Het Klooster Ter Hunnepe stond in Colmschate, ten zuidoosten van Deventer aan de Schipbeek, op de grens tussen Gelderland en Overijssel. Het klooster bezat in de hoogtijdagen 50 boerderijen, twee watermolens en een windmolen. Alles volgens Wikipedia. Dan staat er iets leuks in Wikipedia: “ook boerderij Somervaert, direct naast de klooster ruïne gelegen, was tot 1970 aanwezig.’ Duidelijk, hier gaat dit over.

Laat ik wel meteen duidelijk maken dat er anderen zijn die heel veel van het Klooster Ter Hunnepe weten. Ik ben alleen benieuwd wat er nou over dat water staat.

Even wat kaartjes om te zien waar we zitten:

Deventer dus, in paars de A1. Je ziet de afrit naar Colmschate en het spoor naar Zutphen. Boven de A1 de Schipbeek. Het terrein van klooster Ter Hunnepe ligt ingeklemd tussen de A1 en de Schipbeek. Vanaf de rechteronderhoek kronkelt de Dortherbeek die vlakbij het klooster in de Schipbeek uitmondt.

Hier een iets groter gebied in 1863. De spoorweg ligt er al. Je ziet links het Koerhuis, dat ook in het stuk wordt genoemd, in het midden de Kloosterbrug over de Schipbeek, en daar onder de Kloosterboer: daar is het kloosterterrein, dus Kloosterboer zal de boerderij Somervaert zijn. De Dortherbeek loopt hier naar het Koerhuis.

Genoeg voor de oriëntatie. Nou wil ik weten wat er nou eigenlijk staat over dat water. In het kort komt het verhaal hierop neer:

Het klooster had een watermolen bij Somervaert, maar de waterleiding werd ook gebruikt door Hendrik van Syderschaep. Die waterleiding moet slaan op de Dortherbeek, die in 1280 blijkbaar de Hunnepe heette. Drie of vier weken voor Pasen wordt het water van de Hunnepe tegengehouden door een wal bij de akker Bijvanck zodat het water naar de molen van Somersvaert stroomt. Maar vanaf drie weken voor of na Sint Maarten, in de winter dus, mag de wal doorgestoken worden en loopt het water over de akker naar de molen bij het oude Koerhuis.

Nou dan gok ik dat de akker De Bijvanck ligt waar op de kaart uit 2020 met grote letters Deventer staat geschreven. Ik vermoed dat de akker Bijvanck dus geirrigeerd werd, en daarna stroomde het water verder volgens zijn natuurlijke loop naar de oude molen bij het Koerhuis.

Voor abonnees hier de tekst in Latijn en Oud-Nederlands.