Langs de Spanjaardsdijk

De Spanjaardsdijk in de Betuwe: wat een onverwachte ontmoeting!

Eerlijk gezegd was ik op zoek naar een waterloopje in de Betuwe dat Lake genoemd wordt. Het is naamgever van de woonkern Lakemond. Ik lees dat de Lake gestroomd heeft tussen Hien aan de Waal en Lakemond aan de Rijn. Een Laak is een veel voorkomende naam voor een watertje dat afwatert (ja dat klinkt als een pleonasme, maar ik bedoel dat het niet een hoger gelegen beek is die voor irrigatie kon worden gebruikt, maar een lager gelegen beek die voor afwatering van velden kon worden gebruikt. Geen enkele beek ligt hier immers op zijn natuurlijke plek).

Terwijl ik tuur op kaarten van dit voor mij nieuwe bloggebied, stuit ik op restanten van een dwarsdijk tussen Hien en Lakemond. Dit blijkt de Spanjaardsdijk te zijn. Ik lees ter voorbereiding een informatief stageverslag uit 2008 en ga op weg. Mijn zelfverzonnen opdracht: wat zie ik, fietser zonder toestemming om van de openbare weg af te gaan, van de Spanjaardsdijk?

Volgens Maartje van Rossum (van het stageverslag) zijn er in 2008 nog vier wielen en drie stukjes dijk te zien. Bovendien doet ze aanbevelingen om het geheel zichtbaarder te maken. Dat is deels wel en deels niet gelukt. Kijk met me mee.

Dit is hoe de dijk zou moeten liggen op topotijdreis 2020:

Ik begin in het noorden bij het Buitenwiel bij de Rijnbandijk bij Lakemond.

Dit wiel is bijzonder omdat het vanuit het land is ontstaan bij een doorbraak van de Spanjaardsdijk en niet door een doorbraak vanuit de Rijn. De Spanjaardsdijk is twee keer gebruikt, dat wil zeggen dat twee keer het hogere land ten oosten van de dijk onder water is gezet in de Spaanse Oorlog, maar beide keren is de dijk doorgebroken. Als getuigen van die doorbraken liggen er nog altijd, 400 jaar na dato, wielen.

Als ik me omdraai zie ik niets van de dijk. Hij heeft net rechts van die groene schuur in het midden van de foto gelopen, ook net langs die populieren in de verte. Misschien een perceelscheiding?

Ik fiets naar de weg van deze foto, en ja hoor, de Spanjaardsdijk is nog wel een perceelscheiding. Je ziet hier links dezelfde groene schuur en in de verte dezelfde populieren als op de vorige foto.

Zoals gezegd houd ik me vandaag aan de openbare wegen dus ik ga niet dit pad af langs de kassen. Ik fiets naar de volgende plek waar de Tolseweg de voormalige dijk kruist. Wat leuk is, en Maartje noemt dat niet in haar rapport, is dat de boerderij ten noorden aan de Tolseweg De Doorgange heet. Dit slaat op een opening in de dijk, neem ik aan, maar ik zie niets dat op een dijk kan duiden. De zuidkant van de Tolseweg valt me niet tegen. De foto wel, zoals zo vaak.

Dit is echt een prachtig stukje dijk begroeid met notenbomen. Iets verderop begint een leuk wandelpad, In het verlengde van de bomenrij ligt het volgende wiel. Welkom op de Battewaai staat er op het bordje. Een informatiebord geeft onleesbare uitleg.

Haha, maar niet heus, niks wandelen. De ingang nodigt niet echt uit. Gemeente Neder-Betuwe, hier moeten jullie wat aan doen.

Schaam je voor deze verwaarlozing. Als ik hier wel had kunnen doorlopen, was ik bij het tweede wiel uitgekomen de Battewaai of Passewaai. Ik fiets door naar de volgende plek waar ik de verdwenen dijk zou kunnen zien, maar dat is niet zo eenvoudig. Ik moet naar het trafostation, maar daar mag ik niet komen. Tot dit trafostation in 1980 werd gebouwd, lag hier nog een paar kilometer dijk, maar nu is alles weg. Ten zuiden van de spoorweg ligt het Wiel bij ’t Zand, maar ook daar kan ik niet komen. Ik fiets verder naar ’t Zand en hier is het weer raak.

Dit water met dijk ligt op de plek van de Spanjaardsdijk.

Als ik me omdraai zie ik dit. De dijk, bomenrijen: dit reststukje aarde is wel degelijk een mooi stukje Spanjaardsdijk.

Vanaf de brug over de Betuwelijn en A15 zie ik het stukje dijk van de andere kant.

Ten zuiden van de A15 ligt het wiel bij Valkenier met rond het wiel een dijk. Helaas is dit privégrond en ik neem een foto en verdwijn weer. Het zou verboden moeten worden om zoveel grond aan het publieke domein te onttrekken. Mensen zonder tuinen krijgen steeds minder bewegingsruimte, ik zie elke keer meer hekken en verbodsbordjes.

Bij dat witte huis op de achtergrond moet weer een stukje dijk liggen, maar daar durf ik niet te komen. Bewaking met honden staat er op een gezellig bordje. Hoewel dat wel mee zal vallen; het hek staat immers gewoon open.

Ik fiets een beetje om en kom op de Nieuwe Dijk in Hien. Ja hoor, een dijk met dijkhuizen. Kijk maar, de achterkant van de huizen is veel dieper dan de voorkant.

Via een sluipdoorpaadje op de dijk tussen de dijkhuizen van Hien door kom ik op de Waalbandijk en kijk terug naar het noorden. Op de foto zie je het niet, maar ik zie in de verte de Belmonteflats en lichtmasten van het voetbalstadion op de Wageningse Berg. De auto’s staan op de parkeerplaats van De Engel, de oudste herberg van Nederland zeggen ze zelf.

Nou, leuk hoor, geen beekjelopen maar dijklopen. Geen Lake maar Spanjaardsdijk. O ja, niet lopen maar fietsen.

Nogmaals de link naar het stageverslag van Maartje van Rossum uit 2008: stageverslag

Alle afbeeldingen