Altijd, echt altijd, kijk ik bij oude gebouwen of ik Hollandse dakpannen zie die rechts over links liggen. En ja hoor, ik heb er twee gevonden in Land van Maas en Waal!!!
Meer over dakpannen.
Dit is een dijkmagazijn op de Kerkdijk bij Alphen aan de Maas.
Kijk, de dakpannen liggen rechts over links (linksdekkend). Vroeger kwam dat vaker voor, vooral als er onder de dakpannen geen beschot zat (je keek van binnen dus zo tegen de pannen aan). Dan kwam regen en wind gemakkelijk onder de pannen en woeien de pannen eraf. Pannen lagen dus met de wind mee: de pannen waren ‘dicht’ aan de kant waar de wind meestal vandaan kwam. Nou, hier is dat dus zuidwesten. Dus ik loop naar de andere kant van het magazijn, want daar moeten ze dus links over rechts liggen (rechtsdekkend).
Dat is lastiger te zien, want nu sta ik veel lager onder de dijk. Maar deze pannen liggen links over rechts, zoals 99% van de dakpannen.
Ik fiets verder en kom bij een dijkmagazijn op de Bovendijk bij Maasbommel (vlakbij de molen), en hier ook: Aan de voorkant liggen de pannen rechts over links. De achterkant is in een tuin en kan ik niet zien.
Dan ken ik nu drie gebouwen in Gelderland met dakpannen rechts over links. Het derde gebouw is het gemeentehuis van Rozendaal.
Er zijn er vast veel meer, maar ik zie ook niet alles. Heb je er wel eens op gelet?
Inmiddels ken ik een vierde gebouw. Niet in Gelderland maar in Utrecht, het gasthuis in Wijk bij Duurstede.
Ik weet dat ik raar ben, maar ben ik echt de enige? Zelfs op de website van rijksmonumenten, lees ik niks over deze bijzondere dakpannen. Toch zonde als ze zouden verdwijnen.
Hallo Mathilde, hier aanvullende informatie, voormalige steen-, en pannenbakkerij ,,de Ticheloven” in Eibergen heeft ze ook gebakken. Met een Berkelzomp werden ze over de Berkel vervoerd naar o.a. Zutphen. Op een oud schuurtje bij de huidige boerderij liggen ze nog, evenals bij boerderijmuseum de Lebbenbrugge in Borculo.
Hoi Freek, dank je wel voor deze aanvulling. De Lebbenbrugge, daar ben ik wel eens geweest – en dat zijn dus bakstenen van Tertiaire Klei? Wow, dat is echt oud.
Er is nog een pand met linksdekkende oude holle pannen, in de stad Utrecht: de Kathedrale Koorschool, Plompetorengracht 5!
Dank je wel voor deze aanvulling.
Heel interessant. Mijn specialisme is metselwerk; zo kwam ik bij jouw foto van de langsgevel van het dijkmagazijn. Heb je gezien hoe het verband steeds wordt aangepast ter plaatse van de resalieten en de penanten naast het raam omdat de maatvoering niet uitkomt in kruisverband? Je vraagt je af waarom niet consequent voor staand verband is gekozen… Mij boeit overigens het feit dat zowel metselwerk als dakpannen een ‘enigszins’ flexibel raster over het ontwerp leggen en dat de ontwerper altijd bezig is deze twee (of meer) rasters met elkaar te verenigen. (Een minder ‘opsluitende’ pan is vaak flexibeler denk ik.) Bij een eenvoudig dak hoef je gelukkig alleen over de breedte van de rand na te denken.
koen mulder http://www.zinderendoppervlak.nl
Leuk, hier geldt echt: als je het weet , zie je het (wellicht)
Zo is het precies. Maar die aan de Grebbedijk heeft ze niet. Snik.
Leuk. Overigens worden, bij mijn weten, dakpannen niet zozeer van daken afgeblazen maar afgezogen. Net als een bij een zeilschip, waar de zeilen niet bol staan door de wind, maar door het drukverschil tussen voor en achterkant.
Ja dat kan ik me voorstellen, onderdruk natuurlijk, klinkt logisch. Ik zal een ander woord kiezen. Een medewerker van het waterschap rivierenland heeft al gereageerd via twitter dat ze de beschrijving bij het monument gaan aanpassen; hier had nog nooit iemand eerder op gelet, en ze beseffen wel dat de linksdekkende pannen niet meer veel voorkomen.
Mathilde, nooit bij stil gestaan !
Ik kijk meestal naar de grond en dan zie je niet zo veel.
Maar ik denk nu al een uurtje of zo
over de logica na, en ben er nog niet uit.
fifty / fifty zou ik denken, maar het was wel goedkoper om slechts één soort te bakken en de bouwrichting van de gebouwen daarop aan te passen. En of je dan voor links- of rechtsdekkend kiest ?? Maar denk ik dan, de mensen waren niet gek. Ik mis vast een aspect.
*****
Het gebeurt nu niet meer, maar vroeger wel. Een voor een verdwijnen deze daken (bij renovatie). Ik heb gelezen dat sinds onder de pannen (plastic en) hout zit, en sinds de pannen aan de zijkant beter gevormd worden, dit niet meer hoeft. Het gaat dus om oude daken zonder houten planken eronder (en zonder plastic). De pannen lagen dan met de open richel naar de luwe kant van wind en regen. Waarom uiteindelijk voor rechtsdekkend is gekozen en de linksdekkende pannen zijn afgevallen, en niet andersom, ja dat weet ik niet.
Dag Mathilde,
In principe is alles beschermd wat bouwkundig bij een monument hoort, ook al is het onderdeel niet specifiek beschreven. Zou je bv. bij renovatie van het Rozendaalse gemeentehuis deze pannen willen vervangen dan hangen (hopelijk…) zowel de gemeente als de Rijksdienst aan de rem.
Linksdekkende pannen zijn zoetjesaan verdwenen toen pannen met een betere aansluiting in de wel werden ontwikkeld. De noodzaak om ‘met het weer mee’ te dekken verviel daardoor grotendeels – deze (toen) moderne pannen hielden de regen afdoende tegen. Het is inderdaad mooi om zo nu en dan een dak met links- en rechtsdekkende pannen tegen te komen.
Dank voor deze reactie. Fijn dat ze wel beschermd zijn ook al zijn ze niet beschreven. Ik hoef me dus geen zorgen te maken. Toch zou het informatief zijn het er wel bij te zetten in de beschrijving van het monument. Dan verdwijnen ze niet per ongeluk door ontwetendheid.
Wat interessant! Ik ga er eens op letten…
Nog even, en ook jij kijkt naar elk dak.