Jachtpalen en bospalen

Palen lijken zich wel onzichtbaar te kunnen maken! Hoe vaak fietsen we niet ergens en ineens een paal zien. Die er natuurlijk al honderden jaren staat.

Hier verzamel ik per gemeente-jachtgebied de jachtpalen die ik toevallig tegenkom.

Arnhem-Sonsbeek

We fietsen rondje Deelen en zien deze schitterende paal. Infobordje erbij, gelukkig. Nee, deze verstopt zich zeker niet en staat zeer prominent op het kruispunt Koningsweg – Deelenseweg.

Op de paal staat

Sonsbeek Privative jagt Heeckeren van Enghuizen

Park Sonsbeek kennen veel Nederlanders wel: een schitterend park ten noorden van de spoorweg door Arnhem, vlakbij het station, dat als een groene vinger diep de stad insteekt. Erdoorheen loopt de Sint Jansbeek, op zijn Arnhems Sonsbeek. Die a en o verwisseling in deze omgeving lees je ook in oude archiefstukken. Een ‘caartken aver …’ schrijft Bernard Kempinck standaard rond 1600. Het park is beroemd om zijn hellingen, de beek met vijvers en watervallen en de watermolen. Ten noorden er tegenaan ligt Zijpendaal en nog verder naar het noorden loop je zo de bossen van Schaarsbergen in. Groen vanaf een paar honderd meter van het station!

Maar vroeger was Sonsbeek ietsepietsje groter; dat wil zeggen het jachtgebied. Zie kaart. De zwarte ogen zijn de jachtpalen. In dat gebied mochten de eigenaar en zijn gasten jagen, en anderen mochten dat dus niet. De foto is van de paal linksbovenin op de kruising Koningsweg – Deelenseweg.

Dus de wijk Alteveer, Burgers Zoo, Openluchtmusem en de Oranjekazerne: allemaal van Heeckeren die daar op konijnen joeg. Knooppunt Waterberg A12-A50 valt er net buiten; ik voel me daar toch echt niet ‘in de buurt van Sonsbeek’ hoor.

Maar het positieve is: er stond geen hek om zijn bezit. Je werd gewaarschuwd dat er gejaagd kon worden en vooral dat je er zelf niet moest gaan jagen, maar je mocht er wel in. Dat is nu met Park de Hoge Veluwe wel anders: dat is omgeven door een hoog hek. Om te voorkomen dat mensen zonder te betalen naar binnen gaan, maar van oudsher vooral om dieren binnen te houden. En wolven buiten.

Op onze fietstocht komen we langs een tweede grenspaal op de noordoosthoek van het oude Sonsbeek: gehavend, onderstuk zelfs vervangen, zichtbaar gelijmd. Daar houd ik van.

Ik loop door de bramen naar de noordkant van de paal om de tekst te kunnen lezen. Want ja hehe, het is om bezoekers af te schrikken, dus de tekst moest natuurlijk van buiten leesbaar zijn.

Op de Wikipediapagina met alle grenspalen van Arnhem staan deze van Sonsbeek niet op.

Arnhem-Bakenberg

Al tien keer zijn we hier langs gefietst, en ineens zien we een paal. Stond die er vorige week ook al? Hij is van hardsteen, en er staat geen tekst in. Een paar letters: G M H – niet naast elkaar, en wie weet zijn ze er wel door een grapjas ingebeiteld.

Arnhem – Lichtenbeek

Hier staan palen van Gelders Landschap en Kastelen – herkenbaar aan de lotusbloem.

Arnhem-Maasbergen

Rond het gemeentelijke Maasbergse bos ten noorden van Warnsborn staan volgens de gemeentelijke website vijf palen die we geleidelijk aan verzamelen maar meestal aan voorbij rijden. Maar nou bekruipt me het gevoel dat ik er inmiddels zeven weet te staan.

Ik begrijp overigens niet welk gebied die palen zouden moeten omsluiten, en teken ze in op een kaart. Dan weet ik het nog niet. Het Maasbergse Bos waarschijnlijk, maar ik zou de palen anders verdelen.

Let je wel eens op grenspalen? Pas op hoor, het wordt zo een manie. Er zijn grenspalenverzamelaars die grenspalen verzamelen zoals vogelaars soorten verzamelen.

Grenspalen zijn toch veel mooier dan hekken? En goed voor de dieren. Terug naar de grenspaalsamenleving. Alleen landgoedsubsidie als je je gebied hekloos met grenspalen afbakent.

Renkum – Bilderberg

Renkum – Doorwerth

Gelders Landschap en Kastelen heeft hier palen gezet rond hun eigendom:

Renkum – Sonneberg

Rheden-Scharreveld

Alle afbeeldingen: