Ik blijf dit een prachtige uitsnede uit het AHN vinden: hoe groot is de Twentse Heuvelrug vergeleken met Salland en de Archemerberg. Maar om te zien wat ik bedoel met een bobbelige Lonnekerberg moet ik verder inzoomen.
Inzoomen dus:
Zie je wat ik bedoel? Je ziet hier een nette rug met op regelmatige afstand een dal waarin een beekje ontspringt, maar de Lonnekerberg links bovenaan is een zootje ongeregeld. Ook valt op dat de rug daar naar het oosten is verschoven.
Waar ik zit op aarde? Ik zit ten zuiden van Oldenzaal. Bovenin de A1. Links bovenin de banen van vliegveld Twente. De Lonnekerberg is het bobbelige driehoekje. Rechts daarvan de golfbaan. Onderaan zie je onderaan de A30, daar ten noorden van de spoorweg.
Ik zoom nog wat verder in op de Lonnekerberg:
Behalve interessante landschapsfenomenen zie je ook bunkers en andere sporen van het militaire vliegveld. Wij mochten daar vroeger niet komen. Een groot deel van het vliegveld is inmiddels opengesteld voor wandelaars en fietsers: een bijzondere ervaring om op de startbaan te lopen. Het zal een kleintje zijn, maar wat is hij eindeloos lang.
Goed, terug naar de berg. Er blijkt toch meer orde in de chaos te zitten dan eerst gedacht. Ik zie een rij bultjes, in elke zit wel een afgravinkje. Ik herken het typische golfplaatpatroon van een stuwwal. De banen zou ik NNW-ZZO willen tekenen.
Klopt dit? Nee. Hier immers mijn zelfgetekende overzicht van de Twentse Heuvelrug:
Volgens deze tekening hoort de Lonnekerberg dus niet bij de stuwwal (rood) maar bij de Tertiaire rug (oranje).
En nou komt het verhaal: meer en meer wordt gedacht dat de Lonnekerberg een restant is van de stuwwal die lag in het gat tussen Oldenzaal en Ootmarsum, de Rossummerpoort.
Dan zou bij het verder groeien van het ijs bij Nordhorn de stuwwal daar ter plekke zijn weggeduwd. Dat kan best, zeker als er bijvoorbeeld een glad bevroren meer lag, misschien heel ondiep maar wel degelijk een glad wateroppervlak. Of de Tertiaire kleilaag ter plekke gaf geen weerstand. Het aangroeien van de gletsjers was namelijk niet echt spectaculair, je moet daar geen lavastroom van La Palma voorstellen. De snelheid was misschien een meter per jaar. Bij het verder duwen is de grondmassa opzij gegleden en kwam uiteindelijk tot stilstand tegen de Tertiaire rug.
Vandaar de bobbelige chaos van de Lonnekerberg waarin toch nog een stuwwal valt te herkennen.
Mooi verhaal toch? Nederland zit vol mooie verhalen.