Water vasthouden bovenin de stroomgebieden van beken moeten we, zodat we daaruit water kunnen putten in tijden van droogte. Maar dat is zo vreemd aan ons denken, dat kunnen we helemaal niet. Want Nederland heeft geen traditie op het gebied van water vasthouden bovenin beekdalen. Of wel?
Jazeker wel. Tot 100 jaar geleden zeker. Kijk met me mee.
Herikhuizerveld bij de Posbank
Hier liggen een aantal dammen die vroeger dienden om water vast te houden zodat bij heftige regens landerijen benedenstrooms in het -meestal droge – dal niet overstroomden. Die dammen hielden niet alleen water tegen, ook erosie bovenstrooms. Hielden dus grond vast. Op mijn uitsnede zien we er zes; een ervan is opgenomen in een weg en op die manier liggen er nog een paar.
Ik had een mooie foto van een zo’n dam, maar die heb ik verwijderd. Hmm, dus ik ga er nog maar eens heen.
Papendal
Nicolaes van Geelkercken tekent in 1626 al damekes in het Papendal en bovenstrooms daarvan blauwe vlekjes: water dus, heuse stuwdammen. De dam bij de Vredenpol is uitgegroeid tot een asfaltweg en bestaat nog.
Eerbeeksebeek
Bovenstrooms van Imbosch liggen drie dammen. Ook hier lijkt opslaan van water (de laagste in het dal, op de uitsnede de bovenste) een doel gecombineerd met tegengaan van erosie (de andere twee hoog in het dal).
Nog meer? Ik ga nu in het wildeweg zoeken op het AHN of ik meer tegenkom. Vast wel, de kans dat ik ze allemaal ken, lijkt me verwaarloosbaar.
Elspeet
Ten oosten van Elspeet zie ik een dal met vier dammen, waarvan twee onderhouden, en eentje werkt zelfs als stuwdam: er boven ligt een heus stuwmeer, de Tonnetjesdelle. Ik lees niet waarom dit is aangelegd, maar vast niet voor het schaatsplezier van de Elspeter jeugd. Irrigeren van de landerijen rond Elspeet lijkt me aannemelijker.
We kunnen veel leren van onze voorouders.
Het Merckendal is de naam van het grote vanggebied van de Heelsumsebeek. Meer weten hierover? Ik heb een serie van 25 delen over het uitgestrekte wandel- en fietsgebied op de Nederveluwe rond de Zijpenberg, Rozendaalseveld, Terlet, Schaarsbergen, Kempenerberg, Warnsborn, Lichtenbeek, Wolfheze en Heelsum. Over geologie en landschap, bodems en vegetatie, oude kaarten en stukken, wallen en wegen, grenspalen en RD-stenen, sprengen en watervallen. Met name over dingen die je niet in wandelgidsen leest. Met wandelroutes, speurtocht en nog veel meer. Voortaan kijk je anders om je heen. Meer over inschrijven.
Bij Rozendaal, ten zuidoosten van de kruising Bovenallee – Kluizenaarsweg, ligt een heel fraai voorbeeld, een serie van dammetjes dwars in het droogdal.
Zou graag foto en kaart opnemen, maar dat kan niet in een reactie?
Helaas kan dat inderdaad niet in een reactie. Als je me je materiaal zend per email, zet ik het bij het artikel (met jouw naam).
Dus water vasthouden bovenaan de Campus ipv anderhalve meter diepe sloten uit te graven En de rabatten in het Dassenbos terug onder water zetten, ipv die steriele plas ernaast De waterpartijen in Wageningen zijn allemaal bakken water achter stuwen, dus constant waterpeil, zo onnatuurlijk. Meerkoetkweekvijvers noem ik het
Dit schreef ik net op naar aanleiding van Jolle Baltjes’ artikel op pag 9 in Ambt en Heerlijkheid .
Dammen in de “droogdalen”: De damekes in het Papendal zijn vast ook als een soort Middeleeuwse “watermanagement-maatregelen” uitgevoerd, net als die in de beken naar het oosten vanaf de Imbosch: Op pag. 9 van Ambt en Heerlijkheid, nr. 107 – 03 – 1994 lezen we: “Alleen onder zeer extreme omstandigheden hebben deze dalen nog water gevoerd – en deze kunnen dat nog! – met soms catastro- fale gevolgen voor het lager gelegen woongebied. In het Posbankgebied vinden we de reactie van de bevolking daarop in de, in die dalen opgeworpen dijkjes, inclusief de afgravingen waaruit het voor die dijkjes benodigde materiaal werd gehaald.”