Waar een Oud-Reemst is, is een Nieuw-Reemst. Eens natuurlijk niet, toen was er alleen Reemst, een landbouwenclave in het uitgestrekte Reemsterveld in de vorm van pakweg een vijfhoek. In diezelfde vijfhoek lag een tweede landbouwenclave Mossel.
Dit is een oud stuk dat ik heb bijgewerkt, maar de belangrijkste reden om het te herpubliceren is dat ik een transcriptie van de pandbrief van Nieuw-Reemst uit 1445 heb toegevoegd.
Vervolgens werd aan de westgrens een derde boerderij ontwikkeld: West-Reemst, een logische naam.
Reemst en Mossel waren grote rijke landbouwenclaves in het Reemsterveld op de Neder-Veluwe in het gebied van de Hertog van Gelre (het Reemsterveld was jachtgebied van kasteel Rosendael, maar over Mossel en Reemst hadden de kasteelbewoners niets te vertellen). Dat stak, want het Reemsterveld bracht niets op en de twee landbouwenclaves wel.
In 1445 was Arnold de Hertog van Gelre, en hij was berucht om zijn geldverslindende leefwijze met veel oorlogen. Om aan geld te komen verpachtte hij stukken grond aan vrienden en kennissen, zoals bijvoorbeeld ook De Sijsselt. In Reemst verpachtte hij een stuk grond aan de westgrens dat geschikt was voor landbouw: dat werd West-Reemst.
Tegenwoordig zeggen we Oud-Reemst en Nieuw-Reemst. Nieuw-Reemst bestaat dus al 580 jaar.
Over het allereerste begin van Nieuw-Reemst, vind ik in het Gelders Archief deze pandbrief uit 1445:
Ik twijfel bij het stukje over de Hynder. Ten westen van Reemst ligt Ginckel, en daar ligt een lap grond Hindekamp. Maar de Ginckel was niet van de Hertog, dat kan hij niet verpacht hebben, bovendien ligt dat niet in het Mosselseveld. De Hynder was vast een grensoverschrijdend (wat kan het die boeren geinteresseerd hebben?) gebied, deels in Ginckel en deels in het Mosselseveld van Reemst. Dus ondanks dat in de tekst Hynder wordt genoemd en niet West-Reemst, gaat het daar wel over.
Jan Postelman moest jaarlijks derdehalff malder goet roggen pacht betalen of in Arnhem aan het hof van de Hertog of aan Rosendael. Derdehalff is twee-en-een-half (de derde is half). Een malder was een inhoudsmaat, maar hoeveel?
Ik ben blij dat er mensen zijn die hier meer van weten.
Hoe ziet Nieuw-Reemst er nu uit? Prachtig. We lopen er in ons boek Over de Vossenweg langs. Langs de westgrens van de akker ligt een duin waaraan we kunnen zien hoe de bewoners hebben gestreden tegen het zand. Indrukwekkend!
Nieuw-Reemst is sinds een paar jaar geen boerderij meer maar een vakantiebungalow. Natuurmonumenten wil de akker opnemen in de natuur en verschraalt daarvoor de bodem op de akker bewust. Zo gaat cultureel erfgoed, namelijk jaarlijks zorgvuldig grondbeheer door boeren waarbij met slim en hard werken in 580 jaar een prachtig vruchtbaar bodemprofiel is opgebouwd, verloren. Ik huil. Eens gaan we dit weer koesteren, maar dan is deze bodem al vernaggeld.
september 2023: Ons nieuwe boek: Lopen in de Moft op oude kaarten vordert gestaag. De Moft is het grote bos tussen Ede, Bennekom, Wageningen en Renkum. Daarvan zijn in de loop der eeuwen veel kaarten gemaakt. Die kaarten bespreken we en dan gaan we erop wandelen. Ook gaan we wandelen aan de hand van archiefstukken met veldnamen zonder kaartje. Interesse? Schrijf je in zodat we weten hoeveel belangstelling er is: een beetje belangstelling inspireert enorm bij de laatste 5% perfectie (wat de helft van het werk is). Hoe je je inschrijft? Stuur een mail naar contact@landschaplopen.com. Inschrijven is helemaal vrijblijvend; ik wil alleen de belangstelling polsen. Tot nu toe hebben vier mensen positief gereageerd, fijn! Maar daar ga ik niet enthousiast een boek voor schrijven hoor - verder niemand?
Agrarisch erfgoed zou hersteld en bewaard moeten blijven.
Maar wie ben ik om dag te zeggen?
Vriendelijke groet,
Eens!