Het woord monnik natuurlijk, en dat in beide gevallen onduidelijk is welke monniken. Monniken?
nb: ik schrijf hier onzin. Monnikhuizen was wel degelijk een klooster bij Arnhem
Aanleiding tot deze vraag is de Munckenkuil in de Moft. Munckenkuil = monnikenkuil, maar welke monniken dan? Het leidt tot een lange zoektocht met veel verwondering en steeds meer plekken die genoemd zijn naar onbekende monniken
De Munckenkuil
Witteroos tekent in 1570 een overzichtskaart van het domeinbos De Moft en linksboven in de hoek van het bos (dat is het zuidwesten, want het noorden is rechts) lezen we munckenkuyl. Meer over deze kaart.
Het noorden is rechts. Hier een detail van het linkerbovenste (zuidwestelijke deel dus) van deze kaart. Munckenkuijl staat erboven bij een heuveltje, en in het perceel eronder staat nogmaals Munckenkuijl.
Wat is de Munckenkuil?
Al jaren (7 jaar inmiddels, maar tussendoor doen we ook wel wat anders) vragen we ons af wat de Munckenkuil kan zijn. Het woord kuil had in de 16de en de 17de eeuw dezelfde betekenis als nu in de 21ste eeuw: een laagte in de grond, al dan niet gegraven. Raar dat Witteroos een heuvel tekent, maar het tweede deel van de naam vind ik nog raarder. Het woord muncken doet aan monniken denken. Is het een kuil van monniken? Van welke monniken dan? Het Convent van Renkum was een Vrouwenklooster. Verder zijn hier geen kloosters met monniken.
Het perceel heeft een opvallende vorm met een binnenhoek. Zou munk daar iets mee te maken hebben? Munk = mank = iets mankerend = een deel ontbrekend? Dit zit nou al jaren in mijn hoofd, en ik kom het steeds vaker tegen op deze manier als toponiem, maar misschien verzin ik het wel. Want het staat in geen enkel toponiemenboek. Heb ik een tunnelvisie?, want er zijn natuurlijk ook best L-vormige dingen die anders heten.
De muncke Ossenkamp bij Oosterbeek
Hier de uiterwaard bij Oosterbeek. In het groene vlak staat Den Ossenkamp, maar in de tekst linksonder staat in het midden van regel vier: den Muncken ossenkamp.
In de verre omtrek geen monnik te vinden, dit was bovendien een waard van dorpelingen in Oosterbeek, maar: er is wel een hap uit de waard. Net als bij de Munckenkuil.
Monckhuijsertiend bij Arnhem
Hier de Monckhuijzertiend tussen Arnhem en Rozendaal. De vorm is weer met een hap eruit aan de noordoostkant.
Oeps.... de Monnikhuizertiend was van het Kartuizerklooster. Maar.... er is ook een hap uit. De muncke Kartuizerkloostertiend dus. Of is de tiend genoemd naar de huizen van Monniken? Hmm.
Echt, helemaal niets vind ik hierover in de literatuur. Herhaaldelijk lees ik dat het onduidelijk is welke monniken naamgevend zijn, en dan kijk ik, en ja hoor, er mist een hoek.
Monnikendam
De volgende kaart is Monnikendam dat precies dezelfde vorm heeft als de Monckhuijser tiend bij Arnhem (een van de twee spiegelen en 180 graden draaien). Volgens Wikipedia komt de naam misschien van torentjes op een brug (ja dat kan, die heten inderdaad monniken) of van monniken in de buurt. Monniken genoeg daar, maar de relatie is onduidelijk. Hier de kaart van Monnikendam door Jan Blaeu, 1649.
Wat vind jij? Zie ik spookjes of zou dit best kunnen? Ken je meer voorbeelden? Ik wel: Munnikhof bij Otterlo, Monnikhof bij Breda. Misschien komt deze vorm wel zo vaak voor dat ik het overal wel kan zien. Wat denk jij?
Ik ken ook ‘de Munnikhof’, een natuurgebied van GLK, in de komklei bij Bergharen in het Rivierengebied.
Leuke zoektocht naar het verklaren van toponiemen!
Ik lees dat de Munnikhof bij Bergharen een kloosterboerderij/ abdijhoeve was.
Mooie vragen.
Maar een eenduidig antwoord?
Vriendelijke groet,