Het Vastrixwaardje bij Elst

Ik heb een pak van 470 bladzijden over uiterwaarden in de Rijn laten digitaliseren en daar ben ik nog wel even mee bezig. Op scan 294 kom ik een schets tegen van het Vastrixwaardje. Het is getekend door Bernard Kempinck in 1607. Ik heb nog geen idee waar het Vastrixwaardje zou kunnen liggen, maar lees door: aan het eind van dit stuk weet ik dat wel! Ik fiets er zelfs heen.

In die tijd probeerde men land aan te winnen in de Rijn, want in het Gelders waterrecht was bepaald dat dit nieuwe land ten goede kwam aan de aanliggende. Dus een boer legde een krib, daarachter ontstond een zandbank, hebbes. Tot de Rijn te smal wordt. Wat slecht is voor de scheepvaart maar ook voor de ijsgang: veel overstromingen zijn veroorzaakt doordat grote ijsschotsen de boel blokkeerden, want die ijsschotsen bleven achter die kribben hangen.

Het Vastrixwaardje. Waarom dit? Nou, omdat de naam me intrigeert: hij lijkt op Asterix. Maar even googelen levert Vastrix als achternaam op. Ok, dit waardje was dus van heer Vastrix. Rare naam. Waar ligt het? Ik heb vooralsnog geen idee, en begin te puzzelen.

Er staat niet zoveel op wat me wijst waar ik moet zoeken. Onderaan de Rhijnstroom, maar stroomt hij van rechts naar links of van links naar rechts? Kijk ik naar het noorden of het zuiden? Naar het noorden zegt mijn wateroog, want de oude strang is rechts afgedamd, en dat doe je bovenstrooms.

Ik puzzel verder en lees de tekst (zie onderaan voor abonnees) en kom een aanknopingspunt tegen: Erve Klinckhamer dat ligt nog altijd te liggen bij Elst op de steilrand ten noorden van de Rijn.

Het is een nieuw wit huis, maar het is een oud erf. Ik kijk op het AHN en zoom even in want anders zie je niks van het waardje. Immers, als ik uitzoom pakt de Utrechtse Heuvelrug alle hoogteverschillen weg. Rechts in rood Erve Klinkhamer. Het Vastrixwaardje. Je ziet verder de Rijn, en links onderin een waterplas. Dwars door het Vastrixwaardje loopt de Ingense veerweg en onderaan zie je het Ingense Veerhuis. Het Vastrixwaardje is inderdaad ongeveer 450 meter lang.

Beetje uitzoomen geeft meer overzicht. Bruin en geel is de Utrechtse Heuvelrug, lichtblauw de Rijn. Daartussen in donkerblauw de uiterwaarden. Het vierkant links bovenaan is kasteel Amerongen. Het Vastrixwaardje ligt bij Elst tussen Amerongen en Rhenen. Het is nu een uiterwaard, dus een gebied tussen de zomerdijk en de winterdijk, die hier afwezig is want de steilrand fungeert als zodanig. Dat betekent dat de waard kan overstromen.