Het Harsloerpad loopt door het Binnenveld, het polderland tussen Veenendaal, Ede, Wageningen en Rhenen. De route is 13 km lang. Op twee plekken wijken we van de route af en lopen we in plaats van over asfalt over een leuk wandelpad door de Binnenveldse Hooilanden. Het is tijd om de route aan te passen.

Ik ga meer klompenpaden lopen. Ik teken de routes in op de geomorfologische kaart en bodemkaart, en bekijk in het veld of ik iets herken. Zoals altijd kijk ik ook naar beken, bruggen, kunstwerken (watermensen noemen stuwtjes en duikers kunstwerken), wallen, grenspalen, dakpannen en andere dingen die ik leuk vind.

Dinoloket, bewerking Mathilde

We lopen door en langs vier eenheden op de geomorfologische kaart.

  • paars: afgegraven veen;
  • lichtgroen: verspoeld dekzand;
  • donkerder geelgroen in twee tinten: dekzandrug.
  • grijs: afgegraven.

Veel mensen zetten hun auto neer bij de uitkijktoren in de Binnenveldse Hooilanden. Ik zal in deze beschrijving daarom bij die uitkijktoren beginnen en dan met de klok mee.

In mijn boek ‘Water in het Binnenveld’ beschrijf ik de geschiedenis van het waterbeheer in het Binnenveld, het gebied tussen Veenendaal, Ede, Rhenen en Wageningen. Bekijk dit boek bij bol.com.

Hier lag vroeger de monding van de gegraven Hoekelumsebeek (Kromme Beek) maar die is verlegd. Nu is dit een prachtige kwelplek waar een bijzondere vegetatie zich ontwikkelt. Vroeger lag hier veen, maar dat moet al voor de polders zijn aangelegd rond 1300 zijn afgegraven.

De Kromme Eem in de Binnenveldse Hooilanden
Binnenveld 2020

Naar het noorden toe is langs het natuurgebied een nieuwe Kromme Eem gegraven, die hier nooit gelopen heeft of als hij er wel liep, de andere kant op stroomde, maar landschap is een dynamisch iets en daar heb ik geen problemen mee. Links van het hek de Grift of het Valleikanaal; in de verte Veenendaal. De stuw is een kantelstuw.

Het Valleikanaal en de Veenbeek in de Binnenveldse Hooilanden
Binnenveld 2020

We schieten nog niet erg op met de wandeling, want zien ook nog een mooi windmolentje. Dit is een klein Herculesmolentje met vier wieken. Hij zet zichzelf op de wind en heeft geen elektriciteit, diesel of wat dan ook nodig en kan door elke smid gerepareerd worden. Dit soort molentjes zouden veel en veel meer toegepast kunnen worden. Als wij mensen verdwenen zijn, houden deze molentjes het nog tientallen jaren vol.

Windmolentje naast Valleikanaal
Binnenveld 2020

En dan lopen we verder. We lopen een extra hoekje aan het Klompenpad, want lopen langs de Werftweg is geen lolletje. Dat moet en kan echt beter. Deze brug ligt op de plek van de Eemwal die de polders rechts beschermde tegen het zure water van de Kromme Eem en Gelderse Wetering links. Dat water kwam uit het noorden achter de horizon bij Doesburgh (nee niet Doesburg maar Doesburgh van de Doesburgermolen).

De nieuwe brug over de Kromme Eem
Binnenveld 202

We lopen een stuk door een extreem nat weiland richting de dekzandrug voor ons. De sloot naast ons is opvallend rood: ijzer. Hier komt dus ijzerhoudende kwel omhoog. Dat is op meer plekken in het Binnenveld het geval, maar dit is wel heel opvallend. Volgens de bodemkaart lopen we hier over beekeerdgrond met lemig fijn zand, maar volgens ons lijkt het meer veen op lemig zand (moerige eerdgrond).

ijzerhoudende kwel
Binnenveld 2021

Na deze zompzooi in het weiland komen we op het zand van de dekzandrug. Op de punt hiervan, zo dicht mogelijk bij het vijandige Utrecht, stond kasteel Harslo. Alleen het poortgebouw staat er nog. Het hek met de naam Harselo erin, het gebouw zelf en de schaapskooi erachter vind ik een plaatje en ik geniet van de oude Hollandse pannen op de schuur.

Poortgebouw van kasteel Harselo
foto Mathilde
Hollandse pan
foto Mathilde

Het kasteel stond in het weiland ten zuiden van het poorthuis.

De plek van Harselo
De plek van het kasteel. foto: Mathilde, 2020

Erve Dickenes staat al op de kaart van 1655, is een wondermooi plaatje en is niet eens een monument.

Boerderij Dickenes uit 1775 in De Kraats
Dickenes 2020

De sloot langs de Kromme Steeg wordt door velen Kromme Beek genoemd, maar is volgens mij de vergraven Hoekelumsebeek. Hij loopt langs de dekzandrug halverwege de helling, en hoewel je je dat nu niet meer kunt voorstellen omdat hij zo is uitgediept, is het volgens mij een irrigatiekanaal voor de lager gelegen velden ten noorden van de dekzandrug van De Kraats.

De Kromme Beek
Binnenveld 2018 – foto: Greet

Bij de rioolwaterzuivering van Bennekom verlaten we het zand van de dekzandrug en komen we weer in het vlakke land. In het begin is het pad langs de sloot nog beste stevig zand, maar naar het westen toe wordt het natter.

Zijsloot van de Dijkgraaf
Foto: Mathilde 2020

Velen vinden het oude fijnmazige landschap van De Kraats op de dekzandrug vol bomen, kronkelige wegen en oude boerderijen het mooist, en dat begrijp ik. Maar ik geniet bijzonder van de luchten en lichten in het vlakke polderlandschap van het voormalige veengebied.

Het Binnenveld
Binnenveld 2020

Alle afbeeldingen

  • ijzerhoudende kwel
  • harsloerpad - geomorfologie
  • Boerderij Dickenes uit 1775 in De Kraats
  • Windmolentje naast Valleikanaal
  • Het Binnenveld
  • Hollandse pan
  • Zijsloot van de Dijkgraaf
  • De nieuwe brug over de Kromme Eem
  • De plek van Harselo
  • De Kromme Eem in de Binnenveldse Hooilanden
  • De Kromme Beek
  • Het Valleikanaal en de Veenbeek in de Binnenveldse Hooilanden
  • Poortgebouw van kasteel Harselo