Deze kaart uit 1809 gaat over een heideveld bovenop de Wageningse Berg. Dat is nu louter bos, toen niet blijkbaar. Ik vraag me af of ik dit heideveld kan plaatsen in het nu. Ik los de puzzel op samen met Geert Nijland.
Het is een verpondingskaart: dat is een kaart waarop grondbelasting werd gebaseerd voordat er een kadaster was. Er hoort helaas geen stuk bij met uitleg dus ik zal het met de kaart zelf moeten doen. Hij is getekend door Thomkins. Thomkins tekent geen windroos, maar wel geeft hij noord – oost – zuid – west aan. Hij tekent een vierhoekig heideveld met een korte kant. Meer een driehoek waar een punt vanaf is geknipt.
Wat ligt er rond dit heideveld? Als ik afga op zijn manier van heideveld tekenen, dan zijn de percelen van P.M. Thomas ten zuiden, westen en zuidoosten van het heideveld heide. In het noordoosten heeft Thomas heeft ook een stuk bos. In het noorden ligt het bos van de Rekenkamer, maar zo te zien zijn dat wel hele kleine boompjes. Een dichter bos tekent Thompson in het noordoosten op het terrein van F.G. van Lynden (de eigenaar van kasteel Hemmen). Naast het bos van Lynden tekent hij een veld dat lijkt op rabatten, of in banen geploegd akkerland (voor tabak?? een wijngaard?). Tabaksland denk ik.
Dan de wegen. Een weg heeft een naam: De Hoge Postweg van Wageningen langs Cortenburg naar Arnhem. Dit is niet de voorloper van de Generaal Foulkesweg of N225, maar van de Domeinweg die loopt van Pieter Pauw naar het ONO. Links bovenin, in het westen dus, ligt een kruispunt. Het is verleidelijk te denken dat dit de huidige kruising is tussen de Domeinweg met de Scheidingslaan, en wel bij het hek aan het eind van het asfalt waar hondenbezitters hun auto parkeren als ze een rondje over de berg willen lopen. Maar die weg werd gemaakt toen het ziekenhuis Pieter Pauw werd gebouwd. Daarvoor lag de weg verder naar het westen, onder het voormalige ziekenhuis.
In het noordoosten ligt een scheve kruising: De Domeinweg kruist hier een weg en gaat dan in andere richting verder door een dubbele laan. De doorgaande route heeft Thomkins aangegeven met stippellijntjes die de bandensporen van de postrijtuigen weergeven. Het kan niet anders dan dat de bomenlaan de Koninginnelaan is: hoek, richting en afstand kloppen. Het is geen weg door het beekdal, want daar is geen bos. Tenslotte ligt er nog een zijweg in een flauwe bocht van de Domeinweg.
De Domeinweg was dus vroeger een belangrijke weg, de Hoge Postweg. Waarom eigenlijk? De voorloper van de N225 lag er toch ook al? Het enige dat ik kan verzinnen is dat de Bokkedijk in het Renkums Beekdal in de winter regelmatig onder water stond, en dan moesten rijtuigen verder naar het noorden het beekdal oversteken. Wat was het toch een andere tijd, nu besef je nauwelijks dat je een beekdal oversteekt.
Tenslotte de maat. Thomkins geeft in maatstok in Rijnlandse roeden: 1 roede is 3,77 m. Hiermee reken ik de volgende lengtes uit van de zijkanten van het heideveld (beginnend bij het korte stuk, en dan met de klok mee): 98 meter, de scheve ‘diagonaal’ tot aan de zijweg 310 m, langs de Domeinweg tot aan de scherpe top 670 m, langs de oostkant naar beneden tot de flauwe bocht 320 m, tot aan het hoekpunt 510 m, het zuidelijke OW deel is 490 m.
Ook stelt hij dat het heideveld 27 morgen, 3 hont en 68 roeden groot is. De Fransen hadden hier in Nederland net het decimale stelsel opgelegd, maar dat had Wageningen blijkbaar nog niet bereikt. Volgens mij heb ik nu voldoende gegevens om op het AHN het heideveld in te tekenen:
Het klopt precies. Het korte NZ-stukje ligt langs de oude wildwal en loopt door in de Zoomweg. De Hoge Postweg is inderdaad de Domeinweg, wat betekent dat het westelijk deel van de Hoge Postweg verdwenen is onder het voormalige ziekenhuis. De zijweg is de Scheidingslaan, maar die loopt op de verpondingskaart net iets schever dan in het veld. Het toppunt met de scherpe hoek is onmiskenbaar. En dat was dus allemaal heide in 1809.
