Lopen langs het Lingekanaal

Het Lingekanaal ligt tussen de Linge en de Rijn. Eigenlijk is het geen kanaal als je kanaal tenminste ziet als nuttig voor de scheepvaart. Het is een supergrote wetering, als je een wetering tenminste ziet als een afwatering. Het doel van het Lingekanaal is om water te lozen op de Rijn mocht het te nat zijn in de Betuwe of water in te laten uit de Rijn in de Linge mocht het te droog zijn.

Je ziet bovenin de Rijn bij Wageningen, rechts onderin Zetten en kasteel Hemmen (vijver en bos). Daar boven ligt van rechts naar links de Linge. Even ten westen van Hemmen begint het Lingekanaal. Vandaag volg ik dit kanaal en ik begin op het splitsingspunt. Je kunt langs het kanaal lopen over de westoever en dat is vanaf kasteel Hemmen een topleuke wandeling.

Dit is het splitsingspunt, dat ik tot voor kort een Oord noemde, maar ik vind Horn een leuker woord. De horn tussen de Linge en het Lingekanaal dus. Rechts het kanaal, links stroomt de Linge onder de brug door naar het westen. Eigenlijk een splitsing tussen twee kanalen, want bovenstrooms van het Amsterdam-Rijnkanaal is de Linge net zo goed een kanaal als het Lingekanaal.

Achter de stuw onder de brug over de Linge, links van de auto (die is niet van mij, dit is een goed visplekje) ligt een vislift.

Je kunt in theorie door het deksel kijken naar de vissen; er zijn twee tredes aangebracht. Aan weerszijden van de bovenste trede zijn stickertjes geplakt dat je niet op het deksel mag staan. Ik interpreteer dat zo dat je beslist niet naast de trede moet stappen want dan zak je door het plastic deksel heen. Ik blijf keurig op de bovenste trede en kijk omlaag en zie niks. Jammer dat er niet een bordje naast staat hoe dit werkt. Er staat wel op een plakkertje dat hij automatisch aan gaat. Zou een sensor reageren op een vis en dan wordt die omhoog gelift?

Ik fiets verder langs het kanaal en kom bij een pontje. Hier kun je jezelf naar de overkant trekken. De jongen op de foto hoort niet bij mij en genoot net zoals ik. Hij was zichzelf heen en weer aan het trekken en aan het zwemmen. Beiden genoten we van de mooie stille plek “in het niets”, weg van de drukke wereld. Eens! Aan de overkant kun je verder lopen langs de Indoornikse Leigraaf. Het is een leuk wandelrondje voor bezoekers van Hemmen.

Ik fiets verder naar het noorden, en kom bij de Lakemondse Tochtsloot die ouder is dan het kanaal. Het water uit het oosten komt nu uit in het kanaal. Het westelijke deel stroomt onthoofd van zijn bovenloop verder naar Lakemond en uiteindelijk een keer naar de Linge.

Ik fiets verder. Het is een mooi kanaal hoor, met prachtige natuurlijke oevers, wandelpad ernaast (waar je dus ook mag fietsen), visplekken. Ik zie ook mensen kanoën. En geen schepen dus.

Ik kom bij een boerderij. Daar ligt het Zwartjesgemaal onder een grote wilg. Iemand anders zou daar een mooie foto van maken, maar ik zie alleen water en techniek. Het gemaal staat aan: het water staat links laag, en wordt omhoog gepompt naar rechts en spuit daar het water door een klep, die ervoor zorgt dat er geen water terug loopt. Wat ik top vind aan de Betuwe is dat je overal bij de stuwen en gemalen kunt komen. Helaas is dat in mijn waterschap Vallei en Veluwe niet zo: bij ons mag je minder over de oevers lopen en stuwen zijn afgeschermd door hekken. Jammer.

Dan kom ik bij het Kuijkgemaal bij de Rijnbandijk. Een mooie bomenlaan brengt me ernaar toe. Dit zijn ogenbomen: esdoorns waarbij de resten van afgebroken takken op ogen lijken. Hoewel er een soort esdoorn is met nog wittere stammen en nog mooiere ogen, voel ik me hier op het laantje behoorlijk bekeken.

Het Kuijkgemaal laat water uit de Rijn in als het te droog is in de Betuwe of maalt water uit de Linge omhoog op de Rijn als de Betuwe te nat is. Het is wel duidelijk dat dit geen scheepvaartkanaal is want je kunt hier niet langs noch onderdoor.

De dijkpaaltjes van het Waterschap wisselen hier van nummer. Nou raden waar die letters voor staan.

Aan de overkant het laatste stuk van het kanaal tot aan de Rijn. Ook hier kun je gewoon kijken: een trapje ligt voor je klaar. Als ik aan kom fietsen is een echtpaar net aan het rondkijken en iemand zit beneden een appeltje te eten; ik vind dat bijzonder leuk.

Er is ook een duidelijk informatiebord dat wel een opknapbeurt kan gebruiken overigens. Je ziet bovenaan de werking van het gemaal en onderaan een kaart van het stroomgebied van de Linge dat tussen de Rijn en de Waal in ligt. Het Kuijkgemaal is van de drie zwarte stippen op de kaart (niet verwarren met de vierde in de legenda en de vier zwarte rondjes in de hoeken van het bord wat schroeven zijn) de meest rechtse vlak onder Wageningen. Als je doorklikt op het plaatje kun je inzoomen tot je de tekst kunt lezen. Op mijn scherm althans.

Het gemaal kan maximaal 4,7 m3 per seconde inlaten uit de Rijn via vrij verval (de Rijn ligt immers hoger) en 16,5 m3 per seconde uitmalen op de Rijn.

Ligt de Rijn echt hoger? Ik check de waterstand van vandaag bij Rijkswaterstaat. Beneden de sluis van Driel is de waterstand op de Rijn 713 cm+NAP. Op AHN meet ik dat de oevers van het Lingekanaal op ongeveer 720 cm+NAP liggen; het kanaal zal op zo’n 640 cm+NAP liggen (dat had ik natuurlijk best ergens op een peilstok kunnen zien, maar dat ben ik vergeten). Als we het gemaal weghalen, zal de Betuwe niet overstromen vandaag, maar drassig wordt de grond wel.

Ha, ik krijg een link naar een filmpje van het waterschap over de vislift:

Alle afbeeldingen