Het Breukerengpad heeft zijn langste tijd gehad, want Ede maakt de zoveelste broodnodige autoweg waarbij een oud buitengebied voor iedereen en voor eeuwig verknald wordt om automobilisten ter wille te zijn.
Ik ga meer klompenpaden lopen. Ik teken de routes in op de geomorfologische kaart en bodemkaart, en bekijk in het veld of ik iets herken. Zoals altijd kijk ik ook naar beken, bruggen, kunstwerken (watermensen noemen stuwtjes en duikers kunstwerken), wallen, grenspalen, dakpannen en andere dingen die ik leuk vind.
De route op de geomorfologische kaart.
- geelgroen: dekzandrug: zand dat in de laatste tijd door wind tot duinen is opgewaaid.
- lichtgroen: verspoeld dekzand: dekzand dat na de laatste ijstijd door water is uitgespoeld tot een vlakte.
- geelbruin: gordeldekzandglooiing: zand dat in de laatste ijstijd tegen de stuwwal is gewaaid (van die stuwwal zie je op mijn uitsnede nog net een driehoekje rood rechtsboven). Lokaal noemen we dat de eng.
De route op de bodemkaart
- oranje: holtpodzol: uitgespoelde verarmde grond met bos erop.
- bruin: hoge zwarte enkeerdgrond: oude akkergrond.
- groen: beekeerdgrond: grond met veel humus uit beekdalen.
Geologische doorsnede
We lopen de hele route over geel dekzand (Boxtel). Onder ons ligt keileem uit de voorlaatste ijstijd, het Saalien, want dit is een glaciaal bekken waar meer dan honderd meter ijs lag. In de oostelijke helft van de route ligt de voet van de stuwwal onder het keileem. Onder de glaciale lagen liggen zanden en kleien van de Rijn en Maas.
De route op het AHN
De route
We beginnen in Hoekelum en lopen de route met de klok mee.
De boerderij en theehuis liggen in een afgraving, nog net te zien op de hoogtekaart. We zijn hier op 19 m+NAP. Huis Hoekelum ligt in het dal van de Hoekelumsebeek, die in het park vergraven is tot een spreng, een gracht en een vijver bij het huis. Daar komen we niet.
Ten zuiden van de A12 komen we in oud fijnmazig landbouwgebied van de Hoekelumse Brink. De bodem is bruine enkeerdgrond, oud akkerland dus, zie bodemkaart. We gaan linksaf en lopen langs de rand van het beekdal van de Hoekelumsebeek met links van ons de glooiing van het gordeldekzand die tegen de helling van de stuwwal is geblazen en rechts van ons het nattere beekdal van de Hoekelumsebeek.
foto Mathilde 2021
Het gordeldekzand gaat naadloos over in een dekzandrug die we even later op de Bovenbuurtweg oversteken. Het hoogteverschil is niet indrukwekkend, maar de huizen links en rechts van de weg liggen duidelijk hoger dan de weg die is ingesneden in de rug.
De volgende dag kom ik (op hakken en met fiets) terug om een een filmpje te maken.
Nou moe, de weg voor auto’s is perfect schoongemaakt.
Dakpannen: aan het begin van de Westbreukelerweg aan de linkerkant kunnen we weer eens dakpannen bewonderen zonder een stijve nek te krijgen. Dit is de verbeterde holle pan of Verbeterde Hollandse Pan, of VHpan, te herkennen aan het randje waar de linkerpan op de rechterpan aansluit.
Hierna hebben we de bolling van de dekzandrug rechts van ons, wat fraai te zien is aan de hooggelegen akker terwijl de Van Balverenweg links van ons een paar meter lager ligt. Tussen ons en die weg ligt in de bosjes de bovenloop van de Nergenasebeek die volgens mij als irrigatiekanaal is gebruikt.
We steken de Dreeslaan over en komen in het vlakke land. Op de foto kijk ik terug. Het donkere veld is bol en ligt op de dekzandrug van de Kraats (enkeerdgrond). Achter de wilgen ligt de vlakte (beekeerdgrond), en daar achter staan huizen op de rug van Nergena (enkeerdgrond).
We zijn hier op 11m+NAP, dus vanaf het begin zijn we 8 meter gedaald. De bodem is beekeerdgrond: dit is de typische grondsoort van uitgestrekte natte vlakke weilanden. We gaan rechts en weer rechts en lopen onder de Dreeslaan door. We hebben hierbij om de dekzandrug heen gelopen en zijn nu weer in het dal van de Hoekelumsebeek. Links van ons de natte weilanden met beekeerdgrond in het beekdal, rechts de dekzandrug met boomkwekerij en zwembad.
We maken nog een verrassende slinger door het vlakke gebied met beekeerdgrond en de typische begroeiing van kleinschalig broekland en nat broekbos. Daarna lopen we over de Hoekelumse Brinkweg, die de natuurlijke beekloop van de Hoekelumsebeek volgt, terug en klimmen omhoog naar Hoekelum.
Meer weten over de geschiedenis van de Rijn? . Lees meer over mijn onderzoek: Zandbanken in de Rijn en doe mee. Ik onderzoek in 24 afleveringen de 24 bochten van de Rijn tussen Arnhem en Everdingen. Lees over meanderen, anastomoseren en vlechten. Over zandbanken, rijswaarden, grienden en uiterwaarden. Over bandijken, schaardijken en kaaidijken. Over veldbezoeken van de Gelderse Rekenkamer in de 17de eeuw die zoveel mogelijk zandbanken in gebruik wilde nemen en landmeter Bernard Kempinck die kaarten aanleverde. Over het Gelders waterrecht en het leggen van kribben. Met vele kaarten, foto’s en tekeningen.