Wat is een heul en wat is een duiker? Nogal vaak wordt het begrip heul vergeten en alles duiker genoemd. Ik pleit voor hergebruik van mooie woorden. Dus laten we de begrippen splitsen, ook al is de literatuur er niet eenduidig over.
De overeenkomst is dat beide water onder een dijk of weg doorvoeren.
Het verschil is: een heul is ambachtelijk metselwerk – de term slaat op het gewelfde dak – , een duiker is een buis.
Een heul is gemetseld op een fundering: twee rechte zijmuurtjes en een tongewelf als dak. Geen bodem. Aan weerskanten van de heul beschermt een keermuur tegen inzakken van de dijk vanaf de zijkanten. Een heul lijkt meer op een fors uitgevallen brug met kleine overspanning.
Omdat een heul geen ronde bodem heeft, en hij vaak vrij hoog is, kun je er nogal eens doorheen kruipen als de beek droog is. Meestal zomers dus. Een heul functioneert vaak als ecoduiker. Moet hij niet afgesloten zijn natuurlijk. Dat is die in de Slijpbeek bij Mariendaal wel: er kunnen vanaf de benedenstroomse kant wel dieren in, maar ze kunnen er aan de andere kant niet uit vanwege gaas. Dat schiet niet op natuurlijk.
Een duiker is een buis. Gemakkelijk, goedkoop en lelijk. Soms afgewerkt met metselwerk, en dan nog best aardig, maar altijd een buis als basis. En nooit fijn voor beesten. Hier een duiker in de Renkumsebeek met metselwerk:
Op de volgende foto iets aardigs: de weg en de beek kruisen elkaar scheef. Deze bijzondere duiker vind je in de Heuvensebeek bij Rheden:
Ecoduiker in de Renkumsebeek:
Ecoduiker in de Glanerbeek:
topboek over Baksteen
