Dit is een mooie tocht van zo’n 15 km bijna geheel over onverharde wegen. In het boek begin ik in Heelsum; vandaag loop ik andersom en begin bij de rotonde van Otterlo: hier komen bussen uit Apeldoorn, Arnhem, Barneveld en Ede samen.
Over deze tocht gaat ons boek ‘Over de Vossenweg’. We lopen van Heelsum naar Otterlo en beschrijven wat we tegenkomen: geologie, landschap, bodem, vegetatie, oude wegen, grenspalen, en nog veel meer. Het boekomslag in de rechterkolom leidt naar bol.com. Je kunt het ook bestellen in je eigen boekwinkel.
Het eerste stuk is vlak land. Dit is de Kom van Otterlo: hier lag in de ijstijd een tien, vijftig of honderd meters dikke laag ijs.
Na de laatste camping kom ik bij het Mosselsezand. Nu geniet ik ervan, maar dit was dus een ramp veroorzaakt door onszelf. Door teveel konijnen, schapen, teveel hakken, teveel afplaggen, te weinig bomen aanplanten, in combinatie met de verdroging die rond 1000 inzette, werd dit gebied kaal. De wind deed de rest. Dit moet tussen 1500 en 1800 ongeveer ontstaan zijn. Al die dennenbossen om je heen waren woestijn, landerijen en wegen werden ‘met zand belopen’. In de 19de eeuw werd de herbebossing aangepakt en nu koesteren we de laatste resten van de grote woestijn.
Ik loop naar Mossel en geniet. Mossel ligt tegen de flank van de Stuwwal van Reemst aan. Deze stuwwal is opgeperst door het ijs in de Kom van Otterlo. Het hoogteverschil is hier niet groot: het zand heeft alles genivelleerd. Het hoogteverschil door de duinen om me heen, veroorzaakt door die zandverstuivingen, is veel groter.
Bij Mossel horen uitstrekte velden, hakhoutbossen en landerijen. En een theehuis, dat nu dicht is maar dat geeft niets want je kunt er ook ‘s winters koffie krijgen en naar de wc. Goed initiatief! De weidsheid van dit gebied wordt gelukkig niet verstoord door hekken: ik besef meer en meer hoe storend hekken zijn in een landschap.
Ik klim de stuwwal op, geniet van een mooi hakhoutbos, en kom bij de doorgang tussen de Kelderbergen en Kruiponder. Dit is een supermooie plek, en een van de meest bijzondere geologische excursiepunten: ik kijk hier uit over een doorbraakdal. Toen het ijs smolt ontstond er achter de stuwwal een meer van smeltwater. Het meer vulde zich tot de rand van de stuwwal en begon op het laagste punt eroverheen te sijpelen. Op een gegeven moment was er geen houden meer aan, begaf de stuwwal het en stroomde het meer leeg. Dat is hier voor me dus gebeurd: een gigantische watervloed kwam van links en stroomde richting de Rijn rechts voor me in de verte. Daarbij nam het water natuurlijk een gigantische zooi mee: niet alleen de stuwwal zelf, maar ook alles wat het ijs had meegenomen uit Scandinavië.
Het water legde dat achter de stuwwal neer, en zo is de vlakte van de sandr van Schaarsbergen ontstaan, waar de uiterste noordwestelijke punt hier rechts van me ligt. Wat een verhaal.
Ik steek de kale vlakte over, het voelt echt als oversteken, en daal af naar een dennenbos. Aan het eind van het bos bij een ANWB paddenstoel is het laagste punt en zie voor me het pad sterk stijgen naar Nieuw Reemst. Zelf ga ik rechtsaf richting de Westerberg: daar is het wondermooi. Het pad loopt hoog over de kam van dit duin langs de velden van Nieuw Reemst: het is een duin dat ontstaan moet zijn na de stichting van Nieuw Reemst in 1445. Wat moeten de mensen hier gevochten hebben om hun velden te behouden: met bomen, biezen matten, dicht struikgewas werd gepoogd te voorkomen dat het zand de landbouwvelden overspoelde. Helemaal is dat niet gelukt: de NW punt heeft men moeten opgeven en ik zie dat een wal verdwijnt onder het duin waar ik nu loop.
Na Nieuw-Reemst gaat mijn wandelweg over in een oud pad op een wal langs een dubbele beukenrij: de grens van Rozendael! Kasteel Rozendael, dat ligt toch heel ergens anders, bij Velp? Ja, maar dit was de uiterste westelijke grens van het jachtgebied van dat kasteel, en die grens is afgezet met een dubbele rij beuken.
Ik kom bij de Arnhemseweg en steek over. Eerst een stuk zand met duinen, dan een beukenbos, dan weer een stuk zand met duinen, bos, en tenslotte het derde duin. Het bos links, nog steeds gebied van Rosendael (nu Planken Wambuis) is het oudste bos dat geplant werd tegen de zandverstuivingen. De Oude Amsterdamseweg ging ten onder, ook andere wegen liggen begraven onder het zand. Het Ginkelse bos rechts van me heeft mooie namen zoals Russisch Bos en Siberië: het was een onherbergzaam gebied.
Ik loop de A12 onderdoor – hier lag het losgeld voor Gerrit Jan Heijn – en kom bij de Bovenheide. Links leeg veld (dit was vroeger gemeente Doorwerth), rechts bos (dit was gemeente Renkum). Na koffie bij de Buunderkamp rechts, ga ik de Duitsekampweg op. In de eerste wereldoorlog lag op het kale veld links van me een krijgsgevangenkamp voor Duitse soldaten. Ik steek over naar de spoorweg en geniet van de lage plantjes en het vele grind op dit kale veld: typische harde sandr, uiterst geschikt voor een vliegveld. Zeg het maar niet aan Den Haag, ze mochten eens op een idee komen.
Ik steek de spoorweg over bij de Buunderkamp en loop naar de velden van de Jonkershoeve, de eerste ontginning op de grote stille heide van Renkum en Doorwerth. Het is niet meer voor te stellen, wat een andere wereld. Mijn pad loopt door bos en langs velden en ik kom niemand tegen. Op de golfbaan staat de gaspeldoorn in bloei.
Ik loop door tot aan de bushalte bij de Doorwerthsestraat en ga naar huis.
Supertocht.
Bekijk ons boek Van Heelsum naar Otterlo, over de oude Vossenweg door ruimte en tijd. Hierin beschrijven we een prachtige wandelroute met bijna 100% zandweggarantie tussen Heelsum en Otterlo. Met aandacht voor landschap, natuur en cultuurhistorie.
