Ik stuit op deze prachtige kaart van het gebied tussen Amersfoort, Utrecht en de Zuiderzee uit 1525. Ik vind het net een kleurplaat.
Er is weer eens wat mis gegaan - niet echt hoor, valt reuze mee - maar ik moet een paar artikelen opnieuw publiceren. Komt het je bekend voor? Dan lees je al heel lang met me mee!
Het noorden is links, of in elk geval de Zuiderzee is links. Amersfoort ligt bovenaan tegen de rand van de kaart. Vanuit Amersfoort stroomt de Eem als kaarsrecht kanaal naar de Zuiderzee. Utrecht ligt rechts in het midden tegen de kantlijn en ligt blijkbaar in de bron van de Vecht die met een grote boog naar de Zuiderzee stroomt. Naarden ligt tegen de Zuiderzee aan. t Huijs van Muijen ligt bij de monding van de Vecht.
In het midden wordt heftig verveend. Ze zijn bezig de lichtbruine bulten af te graven, de bruine keurig recht verkavelde stukken zijn al klaar.
Bij ter Horst ligt in het veen een zwanenmeer en ten noorden daarvan bij Anckeveen ligt een rechthoekig meer. Het tweede meer bij Anckeveen ziet eruit als een te heftig afgegraven veengebied. Het Horstermeer is een kweloog. Dit natuurlijke meer ligt op een plek waar uitermate veel kwelwater uit het hoge gebied van de stuwwal omhoog komt. Het ronde meer is nu de Horstermeerpolder, en juist eromheen is alles water. Het kan verkeren.
De kaart is 60 * 64 cm. Hij is getekend op perkament met inkt en prachtig ingekleurd. Maar…. het is een kopie uit 1917. Hier het origineel uit het Nationaal Archief. Nou, respect voor de kopieerder: het oude handschrift ziet er heel natuurlijk uit.
Ik zie leuke tekeningetjes. Bij Loenen, naast huis Cronenburch, ligt een sluisje dat omhoog gedraaid kan worden middels twee kruisen. Handig!
Hier een foto van een dergelijke sluis (bij Heerde):
Lager in de Vecht zit een sluis die je ook met zo’n kruis draait, maar dat kruis zit horizontaal. Dat is een ingewikkelder mechaniek: je draait horizontaal, maar de sluis moet omhoog.
Het is me onduidelijk wat ze langs de Eem aan het doen zijn. Er liggen zwarte brokken klaar voor transport. Veen lijkt het, maar de kleur is anders. Houtskool? Van welk hout dan? O nee, dit is de kopie, op het origineel staat ook daar veen getekend.
Op de Amersfoortseberg staan twee radstaken. Daarop werden de lichamen van misdadigers gelegd ter afschrikke ende vermaak. Dat gieren ons land nooit gevonden hebben is me een raadsel. Bij Utrecht staan er ook drie.
Tenslotte iets grappigs: de tekenaar tekent de spiegeling van bruggen in de Vecht.
Verder benedenstrooms doet hij dat naar rechts. Hij tekende in perspectief en zat zelf in het midden van de Vecht! Ook op het origineel is dat te zien. Iemand zin om uit te vogelen waar hij precies zat?
Nou, volg de linkjes naar het Nationaal Archief en het Utrechts Archief, zoom lekker in en geniet.
Alle afbeeldingen
