Klompenpad Schaarsbergenpad

Deze prachtige wandeling loopt door mij bekend gebied, en ik ben benieuwd of ik over weggetjes kom die me onbekend zijn – ja dus, twee nieuwe paden geleerd! Mooie foto’s vind je overal op internet, ik doe het op mijn manier: geologie, geomorfologie, sporen van vroeger, oude kaarten.

Het klompenpad begint bij het pannenkoekenhuis ‘t Pannenkoekenhuis – topnaam – aan de Kempenbergerweg bij Schaarsbergen. Wij hebben met de klok mee gelopen.

Geologie

De geologische kaart heeft maar twee kleuren, roze en lichtroze. De donkerroze en groenige vlekken komen door de transparantie die ik heb ingesteld opdat je kunt zien waar we zijn. Donkerroze is sandr (spoelzandvlakte), lichtroze is stuwwal.

Geomorfologie

Geomorfologisch lopen we door een afwisselend gebied. Dit is de kaart waar we het meest aan hebben, dus zoom lekker in. Beginnend bij het pannenkoekenhuis, lopen we eerst – en aan het eind van de wandeling – over sandr (roze), en in het midden een stuk over de stuwwal van Arnhem (rood). Opvallend is het boomvormige stelsel van droogdalen (groen). Verder nog wat geel: dekzand of zandverstuivingen. Van dat zand merk je onderweg niet zo veel, ik heb zelfs niet gemerkt dat het pad muller werd of dat er geen grind meer was. Maar die droogdalen merk je wel degelijk op.

Dit dalstelsel staat ingetekend op een kaart van Nicolaes van Geelkercken en hij geeft de dalen ook namen. Van die kaart bestaan meerdere versies, maar op de linker van de volgende plakkaart staan die droogdalen het best:

Ik leg mijn tekening van de route op deze kaart en schuif zo goed mogelijk en krijg dit:

Wij komen door het Merkendal en het Grasdel. We kruisen twee keer de Schelmseweg (ongeveer bij de mooie brug over de beek, zie foto) en nog een heel aantal andere wegen die Nicolaes intekent. Warnsborn bestond toen al, de Vijverberg nog niet. Ik vind dit wel erg leuk hoor, zo lopen we alsnog op een kaart uit de 17de eeuw.

Het grote zuidwest-noordoost lopende dal op de kaart van Nicolaes en op de geomorfologische uitsnede is het Merkendal, waarin meer benedenstrooms de Heelsumsebeek ligt. Dit dal kruisen we twee keer op onze route. Aan de zuidkant heeft dit droge Merkendal enkele zijdroogdalen (die Nicolaes niet intekent), die van de stuwwal afkomen en wel degelijk watervoerend zijn. De Warnsbornerbeek ligt in zo’n dal: een prachtige beek die is vergraven tot een lustoord met kanaaltjes, watervalletjes en vijvers.

De beekdalen van de Warnsbornsebeek en de Vijverbergbeek op het AHN:

En ook de Vijverbergbeek ligt in zo’n droogdal – een nat droogdal dus, de term droogdal is nogal verwarrend maar slaat op het ontstaan – ik zie het droogdallerige er niet in, volgens mij is het een beekdal. Ook de Vijverbergbeek is vergraven tot een park met kanaaltjes, watervalletjes en vijvers. Die twee landhuisfamilies moeten er lol in gehad hebben om elkaar de loef af te steken. De Vijverberg wint: daar was een heus grothuisje met een kluizenaar erin – waarschijnlijk een knecht die daar een middag in moest zitten als de Warnsborners op bezoek kwamen – ik verzin dit hoor, maar zal er vast niet ver naast zitten.

Voor de preciezen onder ons: tussen de Vijverbergbeek en de Warnsbornbeek komen we nog door twee kleinere droogdalen. In beide ligt een prachtig natuurlijk meertje – niks geknutsel hier. Wij zagen een ringslang en moeraswolfsklauw. Prachtig!

Het droogdal aan de noordkant van het Merkendal is het Grasdel (dat Nicolaes wel intekent), maar die oude naam is niet van toepassing. Er is daar niet meer of minder gras dan in het Merkendal. De naam Merkendal komt volgens ons van merk = mark = grens. Het grote grensdal onder langs de hoge heuvelrug. Het Merkendal hebben G en ik als projectgebied voor deze zomer gekozen.

Bodems

De bodemkaart is eenvoudig te lezen:

We lopen over drie kleuren roze en oranje. Het is allemaal podzol: uitgeloogde bodems. Oranje is holtpodzol: de typische grond van de bossen op de Veluwse stuwwallen. Donkerroze is veldpodzol: de typische grond op de Veluwe onder akkers. De twee andere kleuren roze is haarpodzol met meer of minder leem erin: de typische bodems van de heidevelden en arme dennenbossen op de Veluwe.

De route is 10 km maar het voelde twee keer zo lang: klimmen, dalen, mul zand, warm: het werkte allemaal mee om hier een lange middag van te maken. Maar aan het eind wacht dan het Pannenkoekenhuis, perfecte afsluiting. Hier mijn foto’s van deze week: ijskelder, tarweveld, prachtige ANWB handwijzer en grenspaal die niet bij een grens staat.

Klimmen, dalen? Op de foto’s zie je er niets van. Nou heeft het AHN net even andere schalen dan Dinoloket, dus ik kan niet eenvoudigweg mijn tekening over zetten op het AHN. Een grove schets dan maar:

Het hoogtepunt is bijna 70 m+NAP, het dieptepunt 25+NAP. Deze wandeling is dus best wel geschikt voor Randstedelingen die vinden dat een brug over een gracht al een hele klim is. Net buitenland, maar nee hoor, juist typisch Gelderland: stuwwallen met sprengenbeken en daar parken van maken.

Vergeet niet om je in te schrijven voor de serie Het Merckendal die in januari 2023 begint – 25 delen over het uitgestrekte wandel- en fietsgebied op de Nederveluwe rond de Zijpenberg, Rozendaalseveld, Terlet, Schaarsbergen, Kempenerberg, Warnsborn, Lichtenbeek, Wolfheze en Heelsum. Over geologie en landschap, bodems en vegetatie, oude kaarten en stukken, wallen en wegen, grenspalen en RD-stenen, sprengen en watervallen. Met name over dingen die je niet in wandelgidsen leest. Met wandelroutes, speurtocht en nog veel meer. Voortaan kijk je anders om je heen. Meer over inschrijven.

Alle afbeeldingen